Yaşlılar Haftası

Esra Bayraktaroğlu İskender Yazdı

Gençlikte günler kısa yollar uzun

Yaşlılıkta ise günler uzun yollar kısadır.

İmmanuel Kant

Bir ulusun, topluluğun ve ailenin kilometre taşı olan, tarihin tanıkları değerli yaşlılarımızın yaşlanma süreci, sağlığı, ruhsal ve bilişsel farkındalıklarının artmasını amaçlayan “yaşlılara saygı haftasını” kutluyoruz.

Yaşlılara bakış açımıza farkındalık kazandırmak amacı güden bu haftada, birçok etkinlikler yapılmakta. Bu pandemi sürecinde her ne kadar kısıtlamalardan dolayı bu etkinliklere ara verilmişse de, yakınımızdaki ve  ailemizdeki yaşlılarımıza dikkatimizi vermek de bir farkındalık yaratabilir bizlerde. Doğum kadar doğal bir süreç olan yaşlılık süreci bazı küçük desteklerle ve etkinliklerle yaşlılarımızın hayatlarında kolaylıklar sağlayabilir.

Türkiye de yaşlılara destek amaçlı kurulan birkaç dernekten farklı olarak kurulmuş, “Hayat Boyu Hayat Dolu” derneğinin kurucusu olan Çağla Aktaş Aytöre, 15 yıllık kurumsal çalışma hayatını sonlandırıp bu değerli derneği kurmak için 2018 yılında yola çıkmış genç bir girişimci. Anneanne ve babaannesinin kalçalarını aynı anda kırıp bir bakımevine yatırılmasıyla başlayan bu süreç, onu bu amaç doğrultusunda farkındalığa ulaştırıp bu değerli derneği kurmasına neden olmuş. Daha sonra yakın arkadaşı Aslı Haymana ile derneğin faaliyatlerini çoğaltmışlar. İngiltere’ye gidip orada uygulanan  “bilişsel aktiviteyi geliştirici psiko-sosyal” destek programı eğitimini alarak, bu programı Türkiye’ye getirip uyarlayan  genç kurucular, bunu hemen uygulamaya başladılar. 29 ülkede de uygulanan “cognitive simulation therapy” isimli bu programın amacı, yaşlı bireyin psiko-sosyal durumuna katkı sağlamak ve bunu süreklilik esasına dayandırarak bilişsel uyarımlarını sürdürmek. 7 haftalık program doğrultusundaki çalışmalarda, her faaliyet oturumu farklı etkinlikler şeklinde.  45 dakikalık oturumlar, motor becerilerini destekleyici etkinlikler, duyusal uyarım odaklı aktiviteler ve fiziksel aktiviteler gibi içeriklerden oluşuyor.

Burada krem yapmaktan, kutu oyunlarına, bilgisayar oyunları, kahoot oyunları gibi günümüz teknolojisinide içine katan aktiviteler ile kaybedilen bilişsel gelişimin kazandırılması amaçlanıyor. Fiziksel aktivitelere de yer veriliyor programda. Yaşlılarımıza zorlanmayacakları şekilde spor ve dans gibi aktiviteler yaptırarak gerek işitsel, gerek fiziksel destek programlarına devam ediliyor. Programın bitiminde, o kadar güzel sonuçlar alıyorlar ki, değerli yaşlılarımız da gerek bilişsel, gerek motor becerilerinde ve kendine güven duymak başta olmak üzere yaşam sevicinin çoğalarak artmasını  gözlemliyebiliyorlar.

Hayat Boyu Hayat Dolu Derneği‘nin çalıştığı ve bu programı uyguladığı Bomonti de ki Fransız Fakirhanesi ve Galatasaraylılar Derneği Yurdu‘ndaki yaşlı sakinlerine, şu anda Pandemi şartlarında eskisi kadar ulaşamasalarda yine onları bu sıkıntılı dönemde yalnız bırakmamaya çalışıyorlar.

İstanbul Üniversitesi Gerontoloji Bölümü öğrencileriyle de ortak çalışmalara devam eden dernek, buradaki öğrencilere staj imkanı sağlıyor. Bu gençlere saha tecrübesi sağlarken, bir diğer önemli uygulamaları olan “demans similasyonu”nu genç öğrencilere deneyimleterek , farkındalık sağlamalarını ve empati kurmalarını anlatıp, deneyim kazanmalarını sağlıyorlar.

Demans similasyonu, Almanların geliştirdiği bir uygulama. Bu uygulamanın da telif haklarını alan ve Türkiye ye getirip adapte eden, Çağla Aktaş Aytöre ve Aslı Haymana, bu uygulamanın amacının da, demanslı kişilere daha fazla anlayışla yaklaşılması üzerine odaklı bir program olduğunu belirtiyorlar.

Bakım verenlere yönelik bu eğitici programı, hemşireler,bakıcılar ve gerontoloji öğrencileri alabilirler. Programın amacı, demanslı bireyin hissetiklerini anlamak ve empati sağlayıp yaşlı bireye davranış şeklini belirlemek. Yemek yemede zorlanma, ayakkabı giyememe, düğme ilikleyememe gibi günlük aktivitelerde yaşlı bireyin hissettiklerini hissetmek, kişiye “nasıl yardımcı olabilirim?”sorusunu kendisine sordurtuyor. Yaşlılarımıza yaklaşımda yapılması gerekenleri öğreten similasyon, aslında herkesin öğrenmesi ve uygulaması gereken bir deneyim. Bu uygulama, bazen ailemizdeki yaşlılarımıza “ayy çatalı neden tutamadın?, bardağı neden yere düşürdün?, aaa düğmeni ilikleyemedin mi? gibi bize çok basit ama onlara şimdi motor becerileri azaldığı için zor gelen eylemlerde yaklaşımımızı belirlememiz ve farkındalığımızın artmasını sağlayan, aslında bize eğitim veren bir program. Demanslı kişinin iç dünyasını görmemizi sağlayan demans similasyonu, yaşlının gerçekte yaşadıklarını bize hissetiriyor. Çocuklarımızın eğitimine doğdukları andan itibaren nasıl önem veriyor ve onlara şevkatle, anlayışla yaklaşıyorsak, yaşlılarımıza da sıra bizlere gelene kadar gereken hassasiyeti göstermeliyiz bence.

Belki de çoğumuzun bilmediği “Yaş Dostu İstanbul” platformunun danışmanlığını yapan Hayat Boyu Hayat Dolu Derneği, her hafta yaşlılıkla ilgili toplantılar yapıyor. Dallarında uzman kişilerle işbirliği yapan, çeşitli projeler geliştiren bu oturumlar, instagramda canlı yayınlarla halka ulaşıyor.

Her insanın yaşlılık ile tanışma zamanının geleceğini düşünerek, bizlerin gelenek ve kültürümüzde var olan “yaşlıya hürmet” kısmını gelecek nesillere aktarırken, Hayat Boyu Hayat Dolu Derneği’nin gönüllükle yürüttükleri bu önemli çalışmaları da göz önüne alacağınızı düşünerek iletişim bilgilerini paylaşıyorum.

Şimdi ve yaşlılıkta sağlıcakla kalın.

*****