NAR-TUGAN KUTLAMASI
BODRUM GÜNDOĞAN’DA YAPILDI
Haber : Erol Ünal
Nar-Tugan Kutlaması her sene olduğu gibi bu sene de 21 Aralık’da Bodrum Gündoğan Sahilinde yapıldı.
Nar-Tugan kutlaması Bodrumda “Madem ki Gündoğan’da yaşıyoruz, bu geleneği sürdürmek en çok Gündoğan’a yaraşır” diye düşünenlerce ilk kez 2010 yılında başlatıldı. Her yıl biraz daha ilgi göre Nar-Tugan kutlamaları bu yıl Peynir Çiçeği Gündoğan Gönüllüleri Derneği tarafından düzenleniyor. Gündoğan şenlikleri halkın çoşkulu katılımlarıyla kutlandı. Etkinlikte, şenlik ateşi yakıldı,
Çökertme, Kerimoğlu, Harmandalı gibi Ege türküleri eşliğinde yöresel oyunlar oynandı, mahalle kadınlarının rengarenk basma kıyafetleri ile halk oyunları oynadı, temsili akçam ağacına kesilen kumaşlar ve bezler adak olarak bağlandı, dilekler dilendi, Tema tarafından yerli tohumlar organik ürünler tanıtıldı. Şenliğe katılanlar yakılan ateş ile bol bol hatıra fotoğrafı çektirdi.
Yılın en uzun gecesi olan 21 Aralık’ta güneşin zaferi ile sonuçlanıp, gündüzlerin uzamaya başladığının binlerce yıl önce kutlandığı “Nar-Tugan” bayramı Bodrumda Gündoğanda kutlandı. Nar-Tugan her yıl Bodrumlular’ın yoğun katılımlarıyla, şarkılar, gösteriler, danslar eşliğinde kutlanıyor. Gerçek anlamda bayram havasında geçiyor. Yakılan ateşin yanı sıra, dilek ağacına kurdelalar bağlıyorlar.
NAR-TUGAN NEDİR?
Nar Tugan ya da diğer ismiyle Nardoğan şenlikleri sekiz yıldır Türkiyede sadece Bodrum Gündoğan’da her sene 21 Aralık gecesinde kutlanıyor. Türklerin en eski bayramı olan NAR-TUGAN Moğol dilindeki Nar (Güneş), Türk dilindeki Tuqan (Doğan) sözcüklerinden oluşmuştur. Nar-Tugan Moğol dilindeki Nar (Güneş), Türk dilindeki Tuqan (Doğan) sözcüklerinden oluşmuştur.
Nar-Tugan Roma’da “Satürnalya”, Antik Yunan’da ise “Dionysos’ Şenlikleri olarak kutlanan, Türklerde Güneş’in Doğuşu anlamına gelen ve Ön Türkler’deki atalar kültü döneminden günümüze kadar Orta Asya coğrafyasında “Güneş kültü’ adına kutlanan bir bayramdır. Tatarlar bu bayrama “Koyaş Tuğa” yani “Güneş Doğan günü” derler. Başkurtlar, Udmurtlar “Nardugan” veya “Mardugan”, Mişer Tatarları “Raştua”, Çuvaşlar “Nartavan” ya da “Nartukan”, Zırizyalar “Nardava”, Mokşalar “Nardvan” adını verirler.
HAYAT AĞACI
O gün aileler bir araya gelir, yemekler yapılır, yenir, şarkılar söylenip, dans edilirdi. Türklerin tek tanrılı dinlere girmesinden önceki inançlarına göre, yerin göbeği sayılan yeryüzünün tam ortasında bir “akçam ağacı” bulunuyor. Bu ağacın tepesi de gökyüzünde oturan tanrı Ülgen’in sarayına kadar uzuyor ve buna hayat ağacı diyorlar. Bu ağacı, motif olarak bizim bütün halı, kilim ve işlemelerimizde bulabiliriz.
Türklerin, tek Tanrılı dinlere girmesinden önceki inançlarına göre, tam ortasında bir akçam ağacı vardı. Buna hayat ağacı diyorlar. Türklerde güneş çok önemliydi. İnançlarına göre gecelerin kısalıp gündüzlerin uzamaya başladığı 21 Aralık’ta gece gündüzle savaşıyor. Uzun bir savaştan sonra gün geceyi yenerek utku kazanıyor. İşte bu güneşin utkusu, yeniden doğuşu, Türkler büyük şenliklerle akçam ağacı altında kutluyorlar. Güneşin yeniden doğuşu, bir yeni doğum olarak algılanıyor. Doğan güneş. Güneşi geri verdi diye Tanrı Ülgen’e dualar ediliyor.
Duaları Tanrıya gitsin diye ağacın altına armağanlar koyuyorlar; dallarına alacalı ipler bağlayarak o yıl için dilekler dileniyor. Nar tugan Kültür Etkinlikleri müzik dinletisi eşliğinde şenlik ateşinin yakılması ile başlıyor. Ateşin etrafında toplananlar kopuz eşliğinde şarkılar söylüyor, otantik müzik aletleri çalıyor, yöresel oyunlar oynuyor. Dilek ağacının süsleneceği etkinlikte, Mavi Gök’e en iyi dilekler sunuluyor.
Bu bayram için evler temizleniyor ve güzel giysiler giyiliyor; ağacın etrafında şarkılar söylenip oyunlar oynanıyor. Yaşlılar, büyükbabalar ve nineler ziyaret ediliyor; aileler bir araya gelerek birlikte yiyip içiyorlar. (Yedikleri, yaş ve kuru meyveler yanında, özel bir yemek ve bir tür de şekerleme.) Bayram, aile ve dostlar bir araya gelerek kutlanırsa ömrün çoğalacağına uğur geleceğine inanıyorlar. Bu gün dönümünde fena olanlar iyi, cimri olanlar eli açık oluyor.
GECE İLE GÜNDÜZÜN KAVGASI
Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ, Nar Tugan’ı şöyle açıklıyor: Eski Türklerde, gökyüzü tanrısal bir güç olarak kabul edilirdi. Geceyle gündüz kavga halindeydi. 21 Aralık tarihinin ardından günlerin uzamaya başlaması, kutsal kabul edilen güneşin kavgayı kazandığı gün olarak kabul edilir ve bunun için şenlikler düzenlenirdi. Bu kutlamalarda ‘Akçam’ denilen çam dalı kullanılır, o çam dalının altına, Tanrı iyi insanlara iyi şeyler sunduğu için, hediyeler konulurdu.
Tanrı gelecek yıl iyi şeyler versin diye de, o çam dalına iyi dilekleri simgeleyen bezler, süsler bağlanırdı. O gün aileler bir araya gelir, yemekler yapılır, yenir, şarkılar söylenip, dans edilirdi. Nardugan Roma’da Satürnalya, Antik Yunan’da ise Dionysos Şenlikleri olarak kutlanan, Türklerde Güneş’in Doğuşu anlamına gelen ve Ön Türkler’deki atalar kültü döneminden günümüze kadar Orta Asya coğrafyasında Güneş kültü adına kutlanan bir
bayramdır. Tatarlar bu bayrama Koyaş Tuğa yani Güneş Doğan günü derler. Başkurtlar, Udmurtlar Nardugan veya Mardugan, Mişer Tatarları Raştua, Çuvaşlar Nartavan ya da Nartukan, Zırizyalar Nardava, Mokşalar Nardvan adını verirler.
*****
2 Comments
2018 Nartuganda TÜRK BAYRAĞI YOKTU..Arabamdakini getirip müzisyenlerin arkasına astım diye benle tartıştılar..Türk Bayramı bu..AYIP AYIP..
Gundoganda heykelin yeri o kadar yanliş ki nefis bir manzarayi kapattigi gibi ,yine hatali konan işıklari yuzunden bakamiyoriz bile .Heykel aydinlatilmalidir,gözümuüze gelcek sekilde konmus.Manzarayi kapatacagina baska bir yer bulunsaydi keşke,yazik.