NOEL; Birleştirici anlamındadır
Harika Ören Yazdı
Noel Baba birbiriyle ilgili ama farklı coğrafyalarda anlatılan kültürlerarası söylemlerin karmaşasında kalmış hikayelerin bir karakteri olarak günümüze kadar gelmiştir.
Çocukken bizim de ilgimizi çeken, çocuklarımızın da bayıldığı Noel Baba karakteri efsanesi çok gerilere gidiyor. Efsaneler gizemlidir, güzeldir; yüzyıllar içinde ağızdan ağza taşınarak katmerleşir ve günümüze ulaşırlar.
Gerçekler ise belgelere dayanırlar. Hadi gerçek belgelere bir göz atalım.
İstanbul’da ilk Oyuncak Müzesi’ni kuran Sunay Akın, Noel baba konusunu araştırmış, soruşturmuş ve gerçek bilgiye ulaşmış. Hatta 2014 yılında yayınlanan “Hayat Denince” programında Şöyle anlatır.
“Kuzey Avrupa halk masalı karakteri Noel baba bir İskandinav öyküsü kahramanıdır. Bu soğuk ülkenin insanları çocuklarına uzun yıllar yılbaşlarında hediyeler getirerek, mutlu eden, beyaz sakallı, koca göbekli iyi bir adamın öyküsünü anlatmışlar. Adı Noel Baba çünkü Noel’de ortaya çıkar. Geyiklerin koşulu olduğu kızağıyla kutuplara yakın yaşar. Bu bölgede İglo dediğimiz evlerde oturan insanlara yeni yılla beraber hediyeler getirir. İglo evlerin kapıları vahşi hayvanlardan korunmak için tepelerine yapıldığından, Noel baba hediyelerini bu tepedeki kapılardan içeri fırlatır. Kuzey Avrupa’da soğuk ve karanlık uzun kış gecelerinde çocuklar bu hikayelerle eğlendirilirler.
Kristof Kolomb1492’de Amerika’yı keşfedince bu öykü, göçmenlerle yeni kıtaya taşınır. İglo evlerin tepe kapıları burada baca olur. Hikaye Noel Babanın evlere bacadan hediyeler attığı şeklinde dillendirilir. Amerika’da damlardaki şömine bacalarından Noel Baba’nın hediyeleri doğrudan şömine önüne konan çorapların içine düşüverir. Kırmızı, üstü beyaz kar desenleri ya da yeşil çam desenli çoraplar burada hikayeye eklenir.’’
Ben de detaylı bir araştırma yapınca gördüm ki; Dini konularla uzak yakın ilgisi olmayan bu hikaye kahramanı Noel Baba şair Clement Clarke Moore’un 1820’li yıllarda yazdığı bir şiirle kimlik kazanır. Noel Baba ilk şiir kahramanı olarak betimlenir. İskandinav halk masalı “The Night Before Chrismas” isimli uzun şiirde ‘’Kiraz burunlu, gül yanaklı, gamzeli, parlayan gözleriyle kahkahalar atan, yuvarlak göbeği –hoh hoh – oynayan, yaşlı tombul, neşeli ve keyifli’’ biri olarak anlatılır.
Harper’s Weekly gazetesinde 3 Ocak 1863’de ressam Thomas Nast “The Night Before Chrismas” şiirinden öykünerek; Noel baba’yı çizer. Bu ilk çizimle Noel Baba karakteri detaylarıyla kimlik kazanır. Almanya’nın Rotenburg şehrindeki Chrismas Müzesi’nde yaklaşık 400 yıl önceki zamana ait çizimin olduğu gazeteyi görmek mümkündür.
Gazetedeki resimde Noel Babayı Amerika iç savaşında Kuzeyli askerlere moral için hediyeler dağıtan bir kişilik olarak görürüz. Elinde Güneylilerin liderinin bir tahta kuklasını tutmaktadır. Noel baba burada siyasi bir kişiliği, Kuzeyli Amerikalıları temsil etmektedir. Amerikan Bayrağına benzer giysiler giymektedir. Din ile uzak yakın ilgisi olmayan bir kişiliktir.
Noel Baba için İskandinav doğumlu, Amerikan asıllı diyebiliriz sanırım. 20. Yüzyılın başında “Coca Cola” reklamıyla tam olarak bildiğimiz Noel baba olarak karşımıza çıkar.
Noel-Birleştirici anlamındadır. Gerçekten de Noel Baba birleştirir.
Yeni yıla girerken o dünyanın her yerindedir. İnsanlar, toplanırlar. Yemekler yenir. Eğlenceler düzenlenir. Şarkılar söylenir. Hediyeler en güzel dileklerle sahiplerini bulur. Yeni yılın neşesi Noel Baba bizleri UMUT ve SEVGİYLE birleştirip, mutlu kılar.
Bu arada bir kere daha belirtmekte yarar var. Noel, 25 Aralık günü kutlanır. O gün Hristiyanlar İsa Mesih’in yeryüzüne inişini kutlarlar.
Yılbaşı ise 31 Aralık’ta kutlanır. O gün ki kutlamanın amacı, geçmiş yılı geride bırakırken yeni yılın en güzel şekliyle bizlere gelmesini dilemektir. Nar, kapılarda bereket sembolü olarak patlatılır.
Allahın yaratısı çamları süslemek ne kadar masum ve atalardan gelen bir gelenektir.
Değerli okurlarım, 2025 yılının ülkemize ve dünyamıza barış, huzur, sevgi ve bereket getiren bir yıl olması dileğimle.
28 Aralık 2024
****
