Adana’nın Beş Ocak Bayramı Kutlu Olsun
M. Demirel Babacanoğlu Yazdı
Beş Ocak, Adana’nın düşmandan kurtuluşun 97. Kurtuluş Kurtuluş Bayramı. Kutlu olsun.
Bundan 97 yıl önce Çukurova’yı önce İngilizler, sonra Fransızlar işgal etmişlerdi.
Başlarına gelecekleri hiç düşünmediler!
8 Kasım 2018 günü İngilizler İskenderun’dan asker çıkardılar Çukurova’ya. Dörtyol’lu Karahasan’dan yediler ilk kurşunu.
Azdılar, işgali yaymaya başladılar…
Fransızlar dediler ki İngilizlere, Petesburg (Leningrad)’da gizli anlaşma yapmıştık sizinle. Çukurova’ya bize kalacaktı; ne oldu? İngilizler anlaşmayı yadsıyamadılar, 20 Kasım’da çekildiler Musul’a…
25 Kasım’da Fransızlar girdiler Adana’ya, çalımlı, alımlı, kostak kostak…yürüdüler. Vilayet’e, onun karşısında bulanan Belediye Binası’na, İstiklal Mahallesi’nde bulunan Alman Binası (İstiklal Okulu)’na yerleştiler… Yanlarında getirdikleri 150 bin Ermeni’yi bütün Çukurova’da konuşlandırdılar. Size Kilikya Ermenistanı kurduracağız dediler, kışkırttılar Ermenileri.
Mustafa Kemal 31 Ekim günü Adana’ya gelmişti. Karanlık kasvetli günler yaşanıyordu. Osmanlı Ordularının Genel Komutanı Liman Vonsanders Paşa Murat Palas Oteli (Vakıflar Çarşısı Karşısı)’de bekliyordu. Buluştular. Yıldırım Orduları Gurup Komutanlığını devr aldı. 11 gün kaldı Adana’da. Adana Mersin ileri gelenleriyle, komutanlarla görüştü, silahlarınızı teslim etmeyiniz, yakında ülke işgal edilecek, kurtuluş savaşı başlayacak…
Mustafa Kemal giyiniş değiştirerek bütün Çukurova’yı dolaştı. Savaşçılarla görüştü. Karaisalı’da İmdat Çavuş demirciliği büyük oğluna bıraktı dağlara çıktı…
Mustafa Kemal, Tarsus’un kuzeyinde Bayramlı sırtlarında mevziler kazdırdı… İngilizler konuyu Osmanlı Hükümetine haber verdiler. Hükümetin başı İzzet Paşa, Mustafa Kemal Paşa’ya, Yıldırım Orduları Grup Komutanlığını kaldırdım, İstanbul’a gel dedi.
Mustafa Kemal İstanbul’a gitti. Çalışmalarını oradan sürdürdü. Anadolu’ya geçti. Samsun, Amasya, Erzurum, Sivas konuşmalarını yaptı. Binbaşı Kemal Bey’i Kozanoğlu Doğan adıyla Çukurova Genel Komutanlığına; Yüzbaşı Osman Nuri Bey’i Aydınoğlu Tufan adıyla yardımcılığına, Doğu Kilikya Komutanlığına; Jandarma Yüzbaşı Ali Ratip Bey’i Sinan Tekelioğlu adıyla Batı Kilikya Komutanlığına atadı. Kongre yaptı. Ankara’ya geldi TBMM ‘ni açtı. Düzenli orduyu kurdu. Egeyi işgal eden Yunanlarla savaşmaya başladı.
Çukurova’ya atanan komutanlar görevlerini öyle sıkı yaptılar ki… düşman zor durumda kaldı. Çukurova halkı hep birden ayağa kalktı. Çete savaşları verdi.
Fransızlar işgal ettikleri yerlerde durmuyorlardı. Ermenileri kullanıyorlardı. Türkçe’yi yasak ettiler. Mahallelere baskın verdiler. Evlere girdiler, ev sahiplerini dövdüler, kurşunladılar… Kan, zulüm, ağıt, feryadı figan oldu. Tahtalı Cami İmamı’nı Siptilli (Pazar)’de öldürdüler. Abidin Paşa Ceddesi’ndeki Kilise de Ermenilerin başı Şişmanyan kan kusturuyordu. Öldürdüklerini kilise bodrumuna attırıyordu… Vali Bağdadızade Abdurrahman Efendi’yi odasından dışarı attılar. Şişmanyan başkanlığında Kilikya Ermeni Hükümetini kurdular. Abdurahman Efendi, işgal Komutanı Bramond’a haber verdi olayı. İki saat süren hükümet dağıtıldı…
Kaç kaç başladı. Adana halkı Toroslara doğru kaçıyorlardı… Kahyaoğlu Çiftliği’nde topladılar kaçanları. Yüzden fazla kişi katlettiler… Toroslara ulaşabilenler kurtuldu.
Toros köylüleri örgütlendiler… Pozantı’yı işgal etmiş olan Binbaşı Menil’li Karboğazı’nda tutsak aldılar. Fransızlar anlaşma istediler. 21 Ekim 1921’de Ankara Anlaşması imzalandı. Bundan sonra geri çekilmeye, Çukurova’yı boşaltmaya başladılar…
1 Aralık 1921 günü hükümet görevlileri vilayette yerlerini aldılar. Beş Ocak günü Fransızlar Mersin’den uğurlandı. Büyük bayrak çekildi Büyüksaat Ulucami arasına. Yaşa Varol sesleri yükseliyordu. Adana ve havalisi komutanı Muhittin Paşa düşmanı uğurlamaktan döndüler. İkindi üstüydü. Kumlukta (Kolordu binasının kuzey tarafı) kutlandı Beş Ocak Bayramı.
Büyük bir kalabalık vardı. Arif Nihat Asya’nın yazdığı Bayrak şiiri okunuyordu. Muhittin Paşa konuşuyordu. Sevinçten ağlıyordu halk. Askerlerin çizmesine sarılıp öpüyorlardı. İşte böyle bir bayram yaşandı o gün.
Bugün, o günkü bayramın tıpkısı canlandırılmalı.
Adana’lı ; Bayramınız Kutlu/mutlu olsun.
*****
