Yerebatan Sarnıcı Ziyarete Açıldı
Harika Ören Yazdı
Yerebatan Sarnıcı, aslına uygun olarak restore edilerek, yeniden açıldı.
İstanbul’un tarihe tanıklık eden muhteşem yapılarından ve turistik merkezlerinden biri olan Yerebatan Sarnıcı’nın geniş kapsamlı restorasyonu tamamlandı.
İstanbul Büyükşehir Belediyeye Başkanı Ekrem İmamoğlu tarafından ziyarete açılan Sarnıcın açılış töreninde politikacılar, basın mensupları ve sanat dünyasından isimler hazır bulundular.
Dört yıl süren restorasyonun ardından sarnıç yapısının giriş ve çıkış yapıları yeniden düzenlendi. Sarnıcın giriş kısmı restorasyon kapsamında giriş alanı cam saçak ile kapatılarak bir bekleme alanı oluşturuldu. Sarnıcın çıkış yapısında da gerekli plan tadilatı yapılarak müzeye daha uygun bir çıkış düzenlemesi yapıldı.
Restorasyon sırasında özellikle yağışlı havalarda, sarnıcın tavan kısmından ziyaretçilerin yürüme alanlarına yüksek miktarda su sızıntısı olması nedeniyle, ziyaretçilerin güvenliğini tehlikeye atan bölgelere yalıtım uygulaması ve kolonlarda, duvarlarda ve tonozlarda gerekli güçlendirme çalışmaları restorasyon projesi ve raporu doğrultusunda tekniğine uygun olarak yapıldı. Yapıda bulunan betonarme platform yerine modern malzemeler kullanılarak inşa edilen yeni bir platform yerleştirildi.
Yerebatan Sarnıcı diğer adıyla İstanbul’un görkemli tarihsel yapılarından olan Bazilika Sarnıcı, Ayasofya’nın güneybatısında yer alıyor. Bizans İmparatoru I. Justinianus (527-565) tarafından yaptırılan bu büyük yeraltı sarnıcı, suyun içinden yükselen ve sayısız gibi görülen mermer sütunlar sebebiyle halk arasında “Yerebatan Sarayı” olarak isimlendirilmiş. Sarnıcın bulunduğu yerde daha önce bir Bazilika bulunduğundan, Bazilika Sarnıcı olarak da anılıyor.
En büyüğü ve en tanınmış olanı Yerebatan ama İstanbul’da Binbirdirek, Şerefiye, Zeyrek ve benzeri birçok sarnıç var. Yerebatan Sarnıcı’nın kalın duvarları ve zemini tuğladan yapılmış. Su geçirmez Horasan harcıyla sıvanmış. Sarnıç Osmanlı İmparatorluğu Dönemi’nde iki kez, Cumhuriyet Dönemi’nde 1987’de İstanbul Belediyesince platformlar oluşturarak, 1994 Mayıs ayında tekrar temizlenerek bakımı yapılmış.
Sarnıç içinde bulunan Medusa başlı- ayaklı demek daha doğru- iki sütünla ilgili bir efsaneye göre Medusa Yunan mitolojisinde yeraltı dünyasının dişi canavarı olan üç Gorgona’ dan biridir. Bu üç kız kardeşten yılan başlı Medusa, kendisine bakanları taşa çevirme gücüne sahip ama ölümlüdür.
Diğer bir efsane ise uzun kara saçlı, kara gözlü, güzel bir kız olan Medusa, tanrı Zeus’un oğlu Perseus’a sevdalanır. Tanrıça Athena Medusa’yı kendine rakip görerek saçlarını yılan şekline sokarak, çirkin ve iğrenç bir hale dönüştürür. Medusa kime baksa o taş kesilmektedir. Karşılaştığında Medusa’yı büyüden kurtarmak isteyen Perseus O’nun başını kılıcıyla kesiverir. Medusa’nın başını eline alarak düşmanlarını taşa çevirerek bir savaş kazanır. Bu efsane, Medusa başının cengaverlerin kılıç başlarına işlenmesine sebep olur.
Bu efsanelere göre sarnıçta yer almalarının nedeni, o dönemde büyük yapıları ve özel yerleri korumak için Gorgona resim ve heykelleri kullanılıyor olması olarak açıklanabilmektedir. Ayrıca üstünde desenler bulunan Gözyaşı Sütunu da ilgi çekici bir detay olarak hala gizemini koruyor.
Sarnıç, uzunluğu 140 metre, genişliği 70 metre olan dikdörtgen biçiminde bir alanı kaplayan, dev bir yapı. Toplam 9.800 m2 alanı kaplayan bu sarnıç, yaklaşık 100.000 ton su depolama kapasitesine sahip. 52 basamaklı taş bir merdivenle inilen bu sarnıcın içerisinde her biri 9 metre yüksekliğinde 336 sütun bulunuyor. Çoğunluğu daha eski yapılardan toplandığı anlaşılan ve çeşitli mermer cinslerinden yontulmuş sütunların büyük bir kısmı tek parçadan, bir kısmı da iki parçadan oluşuyor.
Bizans döneminde bu çevrede geniş bir sahayı kaplayan ve imparatorların ikamet ettiği büyük sarayın ve bölgedeki diğer sakinlerin su ihtiyacını karşılayan Yerebatan Sarnıcı, İstanbul’un Osmanlılar tarafından 1453 yılında fethinden sonra bir müddet daha kullanılmış ve padişahların oturduğu Topkapı Sarayı’nın bahçelerine buradan su verilmişti.
24 Temmuz 2022
*****
