Türk parasına fotoğrafı basılan ilk kadın
Sabiha Tansuğ’u kaybettik
Haber: Erol Ünal
Türkiye’nin önde gelen etnolog’larından, koleksiyoner ve Türk kültürü araştırmacısı yazar Sabiha Tansuğ 88 yaşında İzmir’de vefat etti.
Sabiha Tansuğ’un yöresel gelin başı fotoğrafı 1971’de Türk parasına basılmış, dönemin madeni 50 kuruşlarının üzerinde yer almıştı. Yayınlanmış iki kitabı, 200’ü aşkın makalesi ile çok sayıda ödülü olan Sabiha Tansuğ Türkmen kültürü üzerine yaptığı araştırmalarla tanınır.
1935 yılında Gümülcine’de dünyaya gelen Sabiha Tansuğ 1941 yılında ailesiyle birlikte Batı Trakya’dan Türkiye’ye göç etti. Çocukluğu Egenin şirin ilçeleri Tire, Manisa, Akhisar, Bergama’da geçti. Göztepe Kız Akşam Sanat Okulunda okuduktan sonra Nuri İyem’den resim dersleri alarak karma sergilere katıldı.
Dünyanın birçok ülkesinde “Anadolu Kadın Başlıkları” konulu sergiler açtı. Sergi önce Japonya’ya sonra Paris’e götürüldü. Japonya’da eşiyle birlikte imparator nezdinde ağırlandı. Çok büyük ilgi ve beğeni topladı.
1963 yılında çıktığı Avrupa gezisinde gördüğü kostüm müzelerinden çok etkilendi. “Tek bir anadolu köyü kocaman müze olur” diye düşündü. Daha sonra Ege bölgesine yaptığı gezilerde, kadın başlıkları derlemeye başladı.
1964’te İstanbul’daki Piyer Loti tepesinde eski Türk kahvelerine benzer şekilde bir dekorasyon çalışmasıyla Piyer Loti Kahvesi’ne yeniden hayat verdi. Otantik kıyafetlerle turistlere kahve servis edilir, Karagoz-Hacivat gosterileri yapılırdı. Kahve o kadar ilgi gördü ki bir gün önceden randevu verilmeye başlandı. Kahve sanatçılar, gazeteciler, yazarlar olmak üzere tüm İstanbul’luların akınına uğradı.
1968’de Galatasaray’daki Yapı Kredi Bankası’nda “Anadolu Kadın Başlıkları” adlı bir sergisi açtı.
1974’te o güne kadar topladığı başlıkların sergilendiği bir müze açılması için devlete başvurdu. Tek amacı bir kıyafet müzesi açmak idi. Zamanın Kültür Bakanı talebine şöyle cevap verdi: “Tut bir kamyon, götür onları Topkapı’ya teslim et.” 2007 Haziran’ında 1980 yılına dek topladığı Anadolu başlıklarının en değerli 430 parçası hırsızlarca çalındı.
2018 Dünya Kadınlar günü etkinliği olarak Cam Tavanı Delen Kadınlar Platformu “8 sembol kadın” ödül töreninde Etnograf ve Müzeci Sabiha Tansuğ’a ödül verdi.
2010’de İstanbul Kültür Başkenti seçildiğinde oturduğu Mecidiyeköy Ortaklar Caddesi’ndeki daireyi boşaltıp aynı cadde üzerinde kiraya çıktı. Burayı restore ederek modern bir müze haline getirdi. Müze “Sabiha Tansuğ Sanat ve Kültür Evi” adı altında randevu alınarak geziliyordu.
Müzede halk kıyafetleri ve özellikle kadın başlıkları, kahve takımları, hamam takımları gibi çok geniş koleksiyon bulunmaktaydı.
İstanbul Mecidiyeköy’de açılan Sabiha Tansuğ Sanat ve Kültür Evi’nin kapanmasının ardından Anadolu kültürünü anlatan zengin koleksiyonu sergilenmek üzere Bademler Kültür Sanat ve Eğitim Vakfı‘na bağışlandı.
Koleksiyon Vakfın açacağı bir müzede yaşatılacak.
*****
