Cezmi Çoban & Yazılmamış Mavi Sürgün

Haber: Erol ÜNAL

Bodrumlu uzman tarihçi/araştırmacı-yazar Cezmi Çoban 1925-1934 yılları arasında Bodrum’da öğretmenlik yapan Cevat Şakir Kabaağaçlı’nın ilk eşi Hamdiye Öz’ün Bodrum’da yaşadığı günlere ait tuttuğu notlardan oluşan anılarını “Yazılmamış Mavi Sürgün” adıyla kitaplaştırdı.

Büyük bir çoğunluğu 1973-1974 yılları arasında tutulan bu notlarda Hamdiye Öğretmen; ailesinden halasının oğlu Cevat Şakir’le nişanlanmasından ve evlenmesinden, Cevat Şakir’in yazdığı bir yazı yüzünden yargılanmasından ve Bodrum’a sürgün edilmesinden, sonrasında Cevat Şakir’in kendisini Bodrum’a çağırmasından ve kucağında dokuz aylık oğlu Sina’yla birlikte denizyoluyla Bodrum’a gelişinden, burada öğretmenliğe başlaması, öğrencileri olan iletişiminden, hizmetiçi eğitim almak için Muğla’da bulunduğu sırada Cevat Şakir’in gıyabında kendisinden boşandığını öğrenmesinden, sonrasında Bodrum’a dönüşü ve eğitimci Süleyman Nuri Öz ile evlenmesinden ve dokuz yıllık Bodrum’daki öğretmenliği sonrası İstanbul’da emekli olana kadar geçirdiği günlerden söz etmektedir.

Sunuş yazısını Prof. Dr. Alaattin Karaca’nın kaleme aldığı, kitap çalışmasıyla ilgili bilgi veren Cezmi Çoban; “Hamdiye Hanım, Cevat Şakir’in ilk eşi olmakla birlikte, bir öğretmen kimliğiyle cumhuriyetin kuruluş yıllarında Bodrumlu öğrencilerin yaşamlarına dokunmuş, onlara Atatürk İlke ve Devrimlerini anlatmış, bölge tarihinin önemli eğitimci portrelerinden biridir.

Hamdiye hanımın notlarına ulaştıktan sonra, kendisiyle ilgili Bodrum yerelinde sözlü tarih röportajları gerçekleştirmeye çalıştım. Hamdiye hanımın Bodrum, Ankara ve İstanbul’daki akrabaları ile iletişime geçtim. Lise yıllarında okuduğum “Mavi Sürgün” kitabını tekrar, bu sefer notlar alarak okudum. Ve ilginç bir şekilde, kitabın hiçbir yerinde ‘Hamdiye’ isminin geçmediğini fark etmem merakımı daha da arttırdı.

Hamdiye hanımın aile fertlerinin paylaştıkları belge, bilgi ve fotoğrafları; okuduğum kitaplarla ve ulaştığım notlarla birleştirdiğimde karşıma “Yazılmamış Bir Mavi Sürgün” hikayesi çıktı. Bu notları, bu anıları yok olmadan Bodrum ve ülke kamuoyu ile buluşturduğum için mutluyum. İlgililerin, Mavi Sürgün’ü bir kadının penceresinden merakla okuyacaklarını umuyorum. Bizler, bu notları kitaplaştırıp, kamuoyunun bilgisine sunmaya çabaladık.

Bodrumluların üzerinde büyük emeği olan Hamdiye öğretmenlerine karşı, onun adını bir Bodrum sokağına “Öğretmen Hamdiye Hanım Sokağı” olarak verme vefasını göstereceklerine olan inancım tamdır.” şeklinde konuştu.

Cezmi Çoban kimdir?

1985 yılında Muğla’da dünyaya geldi.

İlk ve ortaöğretimini Muğla ve Bodrum’da sürdürdü. Bodrum Anadolu Lisesi’nin ilk mezunlarındandır. Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümünü 2008 yılında dereceyle bitirdi.

Ulusal ve uluslararası sempozyumlarda Bodrum ve çevresinin sözlü kültürü, yerel tarihi üzerine yüzün üzerinde araştırma-inceleme yazısı yayınlandı.

Bodrum Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Nazım Hikmet Ran Kütüphanesi’nde çalışan yazar, araştırmalarını Bodrum ilçe merkezi ile çevre köy ve mahallelerinde sürdürmektedir. “Yazılmamış Mavi Sürgün”, yazarın yayınlanan 20. kitap çalışmasıdır.

Yayınlanan kitapları:

belleklerde yaşayan bodrum, istanbul 2012.
Muğla Bibliyografyası, Bodrum 2013.
Bodrum İlçesi Ağız Sözlüğü, İstanbul 2014.
Bodrum Denizcilik Tarihi Araştırmaları, İstanbul 2015.
Altın Makas Gümüş Bıçak -1915 Doğumlu Emekli Zabıt Kâtibi Ali Özel’in Eski Bodrum Hatıraları, İstanbul 2015.
Bodrum Halk Masalları, Ankara 2016.
Bodrum Belediye Başkanları, Bodrum 2016.
Bodrum Bibliyografyası, Bodrum 2017.
Milas Bibliyografyası, Bodrum 2019.
Bodrum’lu Amiral Turgut Reis, Bodrum 2019.
Bodrum Efsaneleri, Bodrum 2019.
Cevat Şakir Bodrum’un Mavi Merhabası -Zeynep Atılgan ile birlikte-, Bodrum 2019
100 Şiirde Bodrum, İzmir 2020.
Bodrum Manileri, İzmir 2020.
Bir Ömür Bodrum Bodrumlu Özer Barut’un ‘Eski Bodrum Yazıları’ (1968-2011), İzmir 2020.
Zeki Müren Bodrum’un Sanat Güneşi -Zeynep Atılgan ile birlikte-, Bodrum 2021.
Halikarnas Balıkçısı Bibliyografyası, Eskişehir, 2023.
Bodrum’un Şehitleri ve Gazileri, Bodrum, 2023.
Bodrum Kitabı, Eskişehir, 2023.
Yazılmamış Mavi Sürgün, Eskişehir, 2024.