Ezop Masalları
M. Demirel Babacanoğlu Yazdı
“Aisopos” yazılıyor, “Ezop” okunuyor. Ezop MÖ 620 yıllarında Kütahya’da doğmuş. O yıllarda Kütahya Frigyalı (Fhrygialı)’ların elinde. Frigyalılar tarımcı bir ülke. Öküz onlar için bir üretim aracı. Öküz, tarımla uğraşanların da üretim aracı. Öküzlere kasten zarar verenler ağır cezada yargılanır, ölüm cezası bile verilirdi. Onlar için dünya (ekonomi) öküzün boynuzundaydı.
Amma fakat altmış yemiş yıl önce traktörün gelmesi öküzlerin kasaplık olmasına neden oldu. Bizim köye ilk olarak Büyük Ağanın paletli traktörü girmişti. Öküzlerini sattı. Öküzler özlemle Büyük Ağaya baktılar. Mööö diyerek ayrıldılar… “Keman Sesleri” (Aykırısanat y., 1997, Adana) adlı kitabımda “Köye Giren Traktör” adlı öykümde anlatmıştım.
Ezop, halka öğütler, bilgiler, yönlendirmeler vermek için hayvan öyküleri anlatıyordu. “Halk filozofu” diyorlardı ona. Bizim köyde de seçilmiş böyle insanlar yok değildi. Veli Hikmet, Hasan Onbaşı, Omar Çavuş (…). Biz de dillere destan Ezop’tan başka böyle bir insan yetiştirmişiz; Nasrettin Hoca. Ondan gülmece bilmeyen yok gibidir. Dünyanın ortasını sormuşlar ona. Eşeğimin bastığı yer demiş, inanmazsanız ölçün bakın…
Ezop antik kaynaklara göre Kütahyalı, ama onu Kimi Trakyalı, kimi Midas Sitili (Yazılıkaya) olduğunu söylemektedirler. Bizim Karacaoğlan gibi yanı çok yerli, çok memleketli.
Onu kaçırıp köle olarak satmışlar. Yaygın olan bilgiye göre, Samas Adası’nda İadman adlı bir soylunun kölesi olmuş. Bilgeliğinden etkilenen Filozof Kasantos Delfi (Delphi)’de halkın savunuculuğunda görevlendirmiş. Masallarıyla, öyküleriyle diktatörleri eleştirmiş. Diktatör Peiskisratus onu ölüm cezasına çarptırmış, uçurumdan aşağı attırmış. Diktatör, Apollon tarafından cezalandırılmış.
Atina‘lılar, kent alanlarına Ezop’un heykelini dikmişler. Kütahya’da, 2014 yılında Akkent Mahallesin‘de 14 masalından oluşan heykelcikler dikilmiş. 300 kadar masalıyla günümüze gelebilmiştir.
Halk Filozofu Ezop’un ünü yayılmış dünyaya, ondan esinlenerek yapıtlar üretenler az değil! 17. yy’da La Fontaine, onun masallarını yeniden değerlendirmiş, kitabını yazmış, ün kazanmış. Bizde de Ebul Ziya Tevfik 1891’de Ezop masallarını derlemiş Kitaphane-i Ebul Ziya adlı yapıtında yayınlamış. 1859’da Şinasi kısmen Türkçe’ye çevirmiş, ama yayınlanmamış. Nazım Hikmet – La Fontaine’den Masallar-(1989-Adam y.), Orhan Veli Kanık – La Fontaine’in Masalları – (2006 YKY), böyle bir çalışmaya girip değerlendirmişler.
MÖ 3.yy’da Mısır Kralı III. Ptelemalos‘un Atinalı danışmanı devlet adamı, Phleroslu Demetrios yazıya geçirmiş olduğu belirtilmektedir.
Cumhuriyetten sonra Ezop Masalları Nurullah Ataç çevirisiyle, Mustafa Balbay da Affedersin La Fonten adlı kitabını yayınlamış.
Filozof Ezop’tan bir öykü: Dürüst Koyun
Koyunun biri karnını iyice doyurmuş bir kurda rastlamış. Hemen kaçmış saklanmış. Kurt koyunun yanına gitmiş. Seninle bir anlaşma yapalım; sen bana üç doğru söz söyle seni serbest bırakacağım demiş. Koyun; 1. Seninle hiç karşılaşmasaydım keşke. 2. Hadi karşılaştım, bari gözlerim kör olsaydı. 3. Her biriniz vebaya tutulup geberseydiniz demiş. Kurt bakmış sözlerin hepsi doğru. Koyunun yanından uzaklaşmış gitmiş.
Kaynak: Ezop-Öner Yağcı, 280 s., İleri y.,2006, İst. / İnternet notları./ Babacanoğlu derleme çalışmaları.
06 Şubat 2022, Adana
*****
