Georgia O’Keeffe; Çiçeklerin Kraliçesi
Harika Ören Yazdı
New Mexico Abiquiu’deki O’Keeffe Hoş Geldin Merkezi’nde 2 Nisan 2024’de “Sanatçı Yaşa: O’Keeffe ve Modern Tasarım” Sergisi açıldı. Kimdir Georgia O’Keeffe?
Georgia O’Keeffe “Bir çiçeği eline alıp gerçekten baktığında, şu an için o senin dünyandır. Bu dünyayı başkasına vermek istiyorum’’ diyen, Çiçeklerin Kraliçesi’ dir. Dünyadaki yaratının biçimlerine duyduğu saygı “Doğada bana dünyanın anlayışımın çok ötesinde olduğunu hissettiren açıklanamayan şey, belki de onu biçimlendirmeye çalışarak anlamak” düşüncesiyle eserlerine yansır. Çiçeklerin kıvrım ve renklerinde, ufuk çizgisinde ya da bir sonraki tepenin üzerinde sonsuzluk hissini yakalamak ister.
Sanatının peşindeki bu özel kadın Amerika’da birçok kadına ilham ve cesaret veren Amerikan Modernizminin temel taşlarından biri olan Georgia O’Keeffe , Wisconsin’de 15 Kasım 1887de doğar. Resim eğitimini Virginia, Chicago ve New York’ta alır. Başarılı bir ressam olmayı aklına koyar. Chicago Sanat Enstitüsü’ne kaydolursa da ilk çıplak erkek modelinin resmedildiği sınıfından utanç içinde kaçar. “Erkekler ressam olur, kadınlar ancak kız okulunda ders verir.’’ diyen sınıf arkadaşından nefret etse de çaresizdir. Texas’taki bir öğretmenlik teklifini kabul etmeyi yeğler.
Bu bir yenilgi midir? Hayır. Teksas düzlüğünü kesen kumtaşı labirenti, Palo Duru Kanyonu açık hava atölyesi olur. Muhteşem gökyüzü, sürekli esen rüzgar, uçsuz bucaksız manzara, kanyonlar ilham kaynağıdır. Resimlerini New York’a arkadaşına yollar. O’da Galeri 291’e götürür. Galeri sahibi Alfred Stieglitz Modernist fotoğrafçı ve Avangart akımın New York’ta ki tanıtım yüzüdür. Yazışmaya başlarlar. Stieglitz hayran olduğu eserleri galerisinde sergiler.
I.Dünya savaşı başlar. 1918’de İspanyol Gribi’ne yakalanan Georgia, Stieglitz’in davetiyle New York’a gider. 54’ündeki Stieglitz evinde, 31’indeki O’Keeffe’nin çıplak fotoğraflarını çekmeye başlar. Stieglitz boşanır ve çift 1924’de evlenip birlikte aynı stüdyoda yaşamlarını sürdürürler. O’Keeffe 1934’e kadar George Gölü’ndeki 36 dönümlük Stieglitz aile evinde yeşilden, kırmızıya dönüşen yaprakların, göl kıyısındaki sedir, akağaç, huş ağaçlarından ilham alarak çalışır.
İkilinin sanatsal ilişkileriyle başlayan samimiyetleri 20 yıl boyunca portre pozları, el ayak çalışmalarına kadar uzanarak Alfred Stieglitz’in objektifinden 300 den fazla fotoğrafla buluşur. O’Keeffe fiziksel kimliğinin yanı sıra kişiliğini de yakalayan fotoğraflarla da ünlenir.
Aradaki yaş farkı kendini gösterir. Stieglitz hastalanır. O’Keeffe ona bakmak istemez. İlhamını geri kazanma peşinde Sanat Eseri Koleksiyoncusu, Mabel Dodge Luhan’ın davetiyle New Mexico’ya gider. Kuzey New Mexico Çölü, dağlar, gökyüzü biçimleri, çölde bulduğu hayvan kemikleri sanatçıyı büyüler, ilhamını körükler. Stieglitz O’Keeffe tanıtımlarını sürdürmektedir. 1936’da Elizabeth Arden güzellik salonu için yüklü bir sipariş verir. Georgia şöhretini perçinler, artık zengindir.
Aradığı yeni yaşamı New Mexico’da bulan 1940’da zenginler için tatil köyüne dönüştürülmüş ıssız bir çiftlikte küçük bir ev alır. Hayatının sonuna kadar yaşayacağı kalabalıklardan kaçış noktasını bulmuştur. Bahçesinden gelen mevsimlik ürünlerle, yemek pişirmeyi, kedi ve köpekleriyle arazide yürüyüş yapmayı çok sever. 1943’de Chicago Sanat Enstitüsü retrospektif sergisini yapar. 1946’da Stieglitz beyin felci olmuştur. O’Keeffe O’nu kaybettiğinde New York’la olan bağını da koparır.
O’Keeffe 1949 ‘dan ölümüne dek yaşadığı New Mexico’da güneşin doğuşunu yatağında izledikten sonra erken saatte çöldeki kısa yürüyüşü sırasında karşısına çıkan çıngıraklı yılanları bastonuyla öldürür, çıngıraklarını da misafirlere göstermek için saklar. Kahvaltısını eder, atölyesinde çalışmaya başlar.
Kariyerine çiçek motifleriyle başlayan Georgia, Roses, İrises, Poppies gibi çiçeklerin 200’den fazla tablosunu yapar. Yakın plan tasvir orkideleri Ontario Sanat Galerisi‘ndeki (AGO) Georgia O’Keeffe sergisi’nde cinselleştirilmeye çalışılır. Sanatçı “Çiçeklerin sadece çiçek, renklerin ise sadece renk olduğunu’’ sürekli dile getirse de cinsellik eserlerine atfedilmiştir bir kere.
Devrimci sayılabilecek metotlar kullanan Öğretmeni Arthur Wesley Dow, O’Keeffe üzerinde büyük etki bırakır. Dow, doğayı tuvale kopyalamak yerine, düşünerek onun çizgi, kütle ve renk gibi kompozisyon unsurlarıyla yeniden kurgulanması gerektiğini vurgular. O’Keeffe, formları sadeleştirip, şekil ve çizgilerden anlamlı, soyut kombinasyonlar oluşturmaya başlar, kişisel stilini geliştirir.
Yaşamının son yıllarında görme zorluğu çeken O’Keeffe, 1977’de ABD. Başkanı Ford’tan “Özgürlük Madalyası’’ alır. 6 Mart 1986’da 98 yaşında Santa Fe’de yaşama veda eder.
Santa Fe şehrindeki Georgi O’Keeffe Müzesi Basma çiçekli inek kafatası, Kırmızı, Beyaz ve Mavi Resmi, orkideleriyle ünlenen kadın sanatçıya adanmış ilk Amerikan müzesidir.
İzmit 5 Nisan 2024
****