Türkan Saylan’a Minnet ve Saygımla
Harika Ören Yazdı
Cumhuriyet’in öncü kadınlarından, Tıp doktoru, akademisyen, yazar, eğitimci, aktivist Türkan Saylan, ‘’Her eğitimli kadının bu Cumhuriyet’e borcu var’’ demiş Türkiye Cumhuriyet’ine borcunu kat be kat ödemiş özel bir Cumhuriyet kadınıdır.
13 Aralık 1935’de soğuk bir Aralık gününde dünyaya gözlerini açan “Eğitimde fırsat eşitliği” ülküsüyle kurulmuş olan Darüşşafaka Eğitim Kurumları’ndan mezun bu kız çocuğunun Cumhuriyet’in yolunu aydınlatacak değerli kadınlarımızdan biri olacağını kim bilebilirdi ki?
Türkan Saylan Cüzzam hastalığının çaresini bulan, Tıp literatürüne geçen, 1976 yılında Cüzzamla Savaş Derneğini kuran, Uluslararası Lebra Birliği’nin (ILU) kurucu üyesi ve 21 yıl gönüllü olarak Sağlık Bakanlığı İstanbul Lebra Hastanesi Başhekimliğini yapan bir doktordur.
1986 Hindistan ‘’Uluslararası Gandhi’’ ödülü sahibidir. 1989 yılında ‘’Atatürk ilke ve devrimlerini korumak, geliştirmek, çağdaş eğitim yoluyla çağdaş insan ve çağdaş topluma ulaşmak’’ amacıyla kurulan Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği (ÇYDD) kurucusudur. Dernek çalışmalarının sonucu okula gitme imkanı bulan, bugün meslek sahibi olmuş binlerce Kardelen’in (Kardelenler Projesi) gönlünde sonsuza dek yaşayacaktır.
Türkan Saylan mezunu olduğu Kandilli Kız Lisesi KANKEV’in yerine1995’de kurulan Türkiye Çağdaş Yaşamı Destekleme Vakfı ‘nın (TÜRKÇAĞ) kurucusu ve başkanıdır. Önderliğinde yapılan kız öğrenci yurtlarında okuyan binlerce kız çocuğunun, burslarla okutulan binlerce erkek çocuğunun geleceğine, yol arkadaşı Ayşe Yüksel ve gönüllü arkadaşlarıyla birlikte imza atmıştır.
Köşesine çekilmeyi bilmemiş, Atatürk’ün kurduğu Cumhuriyet Türkiye’sinde durmadan üretmiş; 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in isteğiyle 2000 yılında Sosyal Hizmetler Danışma Kurulu üyeliği; 10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in isteğiyle 2001 yılında YÖK üyeliği görevlerinde bulunmuştur. 1978 yılında İngiltere Dermotoloji Derneği Dowling Kulübü’nce ödüllendirilir.
2009’da Kabataşlılar Derneği’nden ‘’Ahmet Kışlalı Aydın İnsan Onur Ödülü’’nü alır. Yurtdışı ve içinden onlarca ödüle layık görülür. Saylan’ın yabancı dergilerde yayınlanmış Tıbbi çalışmaları, sosyal içerikli makaleleri, kongre kitaplarında yayınlanmış derleme ve araştırmaları vardır.
Beşinci baskısını yapan ders kitabı; Deri ve Zührevi Hastalıklar konusunda el kitabı; makalelerini içeren ‘’Cumhuriyetin Bireyi Olmak’’; çocukluğunu anlatan ‘’At Kız’’; son yazılarının toplandığı ‘’Cumhuriyetin Bireyi Olmak II; Cumhuriyet Radyo’da konuklarıyla yaptığı söyleşilerin yer aldığı ‘’Geçmişten Geleceğe Radyo Cumhuriyet’te Çağdaş İnsan Söyleşileri’’(6 adet) adı altında yayınlanan kitapları bulunmaktadır.
Türkan Saylan’ın yaşam öyküsüne ışık tutan İş Bankası Yayınları’ndan çıkan Mehmet Zaman Saçlıoğlu’nun ‘’Güneş Umuttan Şimdi Doğar’’ ve Zehra İpşiroğlu’nun Saylan’la uzun bir zaman dilimi içinde yaptığı söyleşilerden oluşan ‘’Yapıcılığın Gücü’’ kitaplarını da unutmayalım. Kısaca Türkan Saylan, kitaplar yazmış ve kitaplara konu olmuş değerli bir insandır.
Dediği gibi, sadece yüreği insan sevgisiyle dolu bir hekimdir. Ülkesini, insan haklarına ve hukuka saygılı, Demokrasiye inanan hükümetlerin idare etmesini isteyen bir vatanseverdir. ‘’Eğer bir yerde bilime, Demokrasiye, barışa ve aydınlığa aç bir çocuk senin ışığını bekliyorsa, sönmeye hakkın yoktur. Işıyacaksın, ölüme saniyeler kalmış olsa bile’’ diyen Türkan Saylan, kendisine atılan iftiralara rağmen ölümün ışığını söndüremediği bir kadındır.
Korkusuz bir eğitim ve halk sağlığı savaşçısı Türkan Saylan’ın bedeni ölümlü ama arkasında bıraktığı izler ve eserler ölümsüzdür. Kitaplarını okuyan, yolunda yürüyen aydınlık insanlarda; Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği’nin üyelerinde; Laik çağdaş
Cumhuriyet çizgisinde yürüyen ülke insanlarının yüreğinde, yaşamaya devam etmektedir. Türkan Saylan hanımefendi ve yol arkadaşlarını saygıyla, minnetle anıyorum.
16 Aralık 2021 İzmit
*****
