İklim aktivistlerinden tarihi eserlere saldırı
Harika Ören Yazdı
İklim aktivistlerinin son birkaç aydır dünyanın en ünlü sanatçılarının eserlerine yaptıkları saldırılar hızlandı. Küresel ısınmanın yaşantımızda yaratacağı büyük tehlikeye dikkat çekmek için gerçekleştirilen bu “Sivil itaatsizlik” eylemleri doğru mu? Sizler bu konuda ne düşünüyorsunuz?
Avrupa’nın önemli müzelerinde eylem yapan iklim aktivistleri bu kez, Paris Bastille Operası’nda sahnedeydiler. “Last Renovation Collective” isimli çevre grubu adına bir iklim aktivisti, “The Magic Flute-Sihirli Flüt’’ eserinin sergilendiği sırada sahneye çıktı. Kendini dekordaki bir merdivene bisiklet zinciri kilidiyle sabitleyen aktivistin “We have 879 days left-879 günümüz kaldı’’ yazılı bir tişört giydiği görüldü. “Bu akşam eğlenmek için burada değilim” diye bağıran aktivistin eylemine son vermek için perde kapatılırken; bir kısım seyirci alkışlayarak destek verdi, bir kısmıysa ıslıkladı ve ‘’Defol’’ diyerek tepki verdi.
Sanat eserleri tarih boyunca saldırılara maruz kaldılar. Hatırlayalım; Leonardo da Vinci’nin La Gioconda’sına 1956’da evsiz bir adam tarafından taş atıldı. Aynı esere Tokyo’da bir kadın 1974’de kırmızı boyayla saldırdı. La Gioconda artık kurşun geçirmez cam arkasında. Michelangelo’un Dindarlık isimli heykeline 1972’de Macar kökenli biri tarafından çekiçle zarar verildi. Rembrandt’ın Gece Devriyesi eseri 1975’te biri tarafından yırtıldı ve eser saldırının izlerini üzerinde taşıyor. Diego Velázquez’in Aynanın Venüsü eserine 1914’te bir kadın tarafından kasap bıçağıyla saldırıda bulunuldu. Tabloda yedi bıçak darbesi var.
İklim aktivistleri çeşitli araçları kullanıyorlar elbette ama kullanılan araç sanat olunca, eserin popülerliği, tarihsel önemiyle haber olarak tüm dünyada öne çıkıyorlar yani görünür oluyorlar. Şunu net olarak söyleyebiliriz ki iklim aktivistlerinin sanat eserlerini hedef alma amaçları; sanat eserine zarar vermekten çok iklim değişikliklerine dikkat çekmek. Çünkü eğer iklim değişiklikleri konusunda yeterli önlemler alınmazsa dünya açlıkla sınanacak. Bu gelecek nesilleri bekleyen vahim bir durum.
Gençlerden oluşan iklim aktivistleri “dünyada bir ses ve yankı uyandırmak’’ istediklerinden söz ediyorlar. Yaptıkları eylemler kabul edilebilir mi? Dünyada İklim Krizine dikkat çekmek adına ‘’Evet!’’ ama sanat eserlerine zarar vermek adına ‘’Hayır!’’ Sanat eserlerine saldırılar kabul edilemez.
Louvre, Museo del Prado, British Museum, Guggenheim, Metropolitan museum of art gibi müzelerde ki sanat eserlerine yapılan saldırılar üzerine Uluslar arası müzeler Konseyi ICOM üyesi 92 müze ortak bir kınama bildirisi yayınladı. Bildiride ‘’Saldırıları gerçekleştirenler eserlerin kırılganlığını hafife alıyorlar. Sanatın yeri doldurulamaz. Müzelerin güvenli alan olması için çalışıyoruz. Artan risk yüzünden endişeliyiz. ‘’Dediler.
İklim aktivistleri Almanya Barberini Müzesi’nde Claude Monet’nin “Les Mueles -Saman Yığınları’’ serisindeki bir esere patates püresi fırlatarak gündeme oturdular. Birbirini takip eden saldırıların şekline bakınca aktivistlerin aslında eserlere zarar vermek istemedikleri, mesaj vermek istedikleri açıkça görülüyor. Cam yüzeyler seçiliyor ve sadece çerçevelerine zarar veriliyor.
‘’Son Akşam Yemeği’’ tablosunun seçiyorlar çünkü bir gıda krizinin kapıda olduğunu; Constable’ın ya da Van Gogh’un natürmortunu seçiyorlar çünkü böyle manzaraların yok olacağının altını çiziyorlar.
Son olarak İtalya Milano’da 18 Kasım’da Fabbrica del Vapore Kültür Merkezi’nde sergilenen BMW M1’in çevre bariyerlerini aşan 4 aktivist aracın üzerine 8 kilo un serptiler. Karbon salınımına, petrol ürünlerinin verdiği zarara dikkat çekerken ‘’Ekosistem yıkılırken, sanat eserlerinin zarar görüyormuş gibi olmasına mı öfkeleniyorsunuz? Cidden?’’ Diye sordular.
Görülüyor ki, sanat eserlerine doğrudan zarar vermiyorlar, görünür mesajla gezegenin tehlikede olduğunu, gerekli önlemler alınmazsa insan yaşamının yok olacağını vurguluyorlar.
20 Kasım 2022 İstanbul
*****
