FAHRELNİSSA ZEİD’i Onurlandıralım
Haber : Harika Ören
Ülkemizi sanatıyla onurlandıran bu değerli sanatçıyı bizde onurlandıralım. 5 Eylül 1991yılında yaşamını yitiren Zeid’in eserleri sürekli olarak İstanbul Modern ve Rezzan Has Müzesi’nde sergilenmekte olsa da; bu Eylül Dirimart Dolapdere’de açılan, 4 Kasım 2018 tarihine kadar devam edecek ‘’ Fahrelnissa Zeid&Tutkuya Övgü | Ode to Passion’’ sergisini mutlaka ziyaret edelim.
Fahrelnissa Zeid, 1980 tarihli ‘’Geçmişten Biri’’ başlıklı oto portresiyle ilgili beyanında ‘’Resimlerimi yaparken farkında olmadan ortaya çıkan ellerin Fars, elbisenin Bizans, yüzün Girit ve gözlerin oryantal izler barındırmasının sebebi; benim dört uygarlığın miraslarını taşımamdır’’ diyerek kendini tanımlar.
İstanbul, Londra, Paris, Amman gibi şehirlerde yaşamını sürdüren Zeid’in yapıtlarında bu şehirlerin kültür-sanat izlerini okuruz. Türkiye’de 1929–46 yılları arasında çalışmalarını İstanbul’da, iç mekânlarla kompleks Batı- Doğu medeniyetlerini harmanlayarak devam ettirir.
Zeid’in yaşadığı çevre hakkında bilgi veren resimlerin, bize sonradan adını duyuracağı soyut kompozisyonlarına giden yoldaki ilk adımları olduğunu kim bilebilirdi ki? Döneme ait eserlerinden 1943’de yaptığı ‘’Türk Hamamı’’ Ingres başta olmak üzere Fransız oryantalistlere göndermedir. Mavi vahada gruplar halinde toplanmış nü figürler ressamın bakışlarından habersiz duruşlarıyla, batılı tuval resminin kalıplarını yeniden yorumlar.
Dirimart Dolapdere’de Eylül ayında Fahrelnissa Zeid’in özel koleksiyonlardan ve 2017’de Tate Modern ve Deutsche Bank Kunsthalle’de gerçekleştirilen retrospektif sergilerinden derlenen yapıtları birlikte sergilenmeye başladı. Zeid sergisi, Dirimart’ın Kurucu Başkanı Hazer Özil, ‘’Fahrelnissa Zeid: Painter of Inner Worlds’’ kitabının yazarı Adila Laidi-Hanieh, Prenses Majda Ra’ad ve Prens Ra’ad bin Zeid’in de hazır bulunduğu açılışla; ‘’ Fahrelnissa Zeid&Tutkuya Övgü | Ode to Passion’’ ismiyle sanatseverlerle buluştu.
eid’in kırk yılı aşkın sürede ürettiği farklı dönemlere ait yağlıboya resimlerini; 1940–80 yılları arasında yaptığı, erken dönemine ait minyatür kurgusunu çağrıştıran figüratif işlerini; olgunluk dönemine ait vitray yüzeyini anımsatan geometrik- lirik soyutlamacı çalışmalarını; psikolojik portre anlatımlarıyla geç dönemine ait eserlerini, bu sergide bir arada görmek mümkün…
Türkiye’de ve dünyada birçok sergi açan değerli sanatçı, resme tutkusunu “Ben kendim de her resim yaptığımda bütün canlılarla yani varoluşun sessiz çeşitliliğinin toplamı olan evrenle bir çeşit yek vücut olma haline girdiğimi fark ederim. O zaman kendim olmaktan çıkar, kaya ve lav püskürten bir volkan gibi o resimleri püskürten benlikten arınmış bir yaratma sürecinin parçası olurum…” cümleleriyle açıklar.
Zeid’in kendine ait bir resim dili vardır. Oğlu Prens Raad Zeid Al-Hussein “Annem Fahrelnissa Zeid, ailesi dışında zamanının %90’ını resim yaparak ve kendine ördüğü sanat dünyasında geçiriyordu. Sanat ve sanatsal dünyanın farklı şekil ve renklerdeki her türlü tezahürüyle ilgileniyordu. Sanatı bir bütün olarak görüyordu. Yolculuğuna erkenden 8 yaşındayken başlamış. Kılavuzu, ağabeyi Cevat Şakir Kabaağaç, Halikarnas Balıkçısı’ydı.”der.
Fahrelnissa Zeid eğitimini İstanbul’da Sanayi-i Nefise Mekteb-i Alisi’nde alır. Ağabeyide kendiside varlıklı aile çocukları olmanın kaymağından faydalanmayı, kendilerini yapılandırmayı bilirler.
Fahrelnissa, 1924 yılında Paris’te Académie Ranson, Atelier Bissière ile yoluna devam eder. Sanat kariyeri boyunca Avrupa, ABD’de Ortadoğu’da elliye yakın sergiye ve bienale katılır. Eserleri, Paris Modern Sanat Müzesi, New York, Cincinnati, Edinburgh, Pittsburgh’daki müzeler, İstanbul Resim Heykel Müzesi, İstanbul Modern ve birçok müzede yer almaktadır.
Ülkemizi sanatıyla onurlandıran bu değerli sanatçıyı bizde onurlandıralım. 5 Eylül 1991yılında yaşamını yitiren Zeid’in eserleri sürekli olarak İstanbul Modern ve Rezzan Has Müzesi’nde sergilenmekte olsa da; bu Eylül Dirimart Dolapdere’de açılan, 4 Kasım 2018 tarihine kadar devam edecek ‘’ Fahrelnissa Zeid&Tutkuya Övgü | Ode to Passion’’ sergisini mutlaka ziyaret edelim.
*****