Peter H. Davis ve Türkiye Florası

Peter H. Davis ve Türkiye Florası (*)

Eyüp Büyükbostancı Yazdı

İngiliz botanikçi Peter Davis, 1938 yılında İngiltere’de Avrupa’ya geçiyor; İtalya üzerinden Kuzey Afrika’ya… Ve, oradan, Girit ve Yunan Adaları üzerinden İzmir’e geliyor.

İzmir, Aydın, Nazilli ve Denizli yörelerinde gezerken kadınların üzerindeki Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası‘nda üretilmiş, rengarenk çiçekli giysiler dikkatini çekiyor. Bu ülkede çiçek-bitki varsıllığı olacağını düşünüyor.

Bozdağ‘a, Babadağ‘a ve Honaz Dağı‘na çıkıyor. Oralarda gezerken Avrupa’da, Kuzey Afrika’da görmediği daha farklı bitkileri, çeşitliliği görüyor. Bunun üzerine genç botanikçi; “Acaba Türkiye Florası’nı yazabilir miyim?” diye düşünüyor. İngiltere’ye döndüğünde bu tasarı için destek arıyor. Ancak, büyük bir tasarı olduğu için hiç bir firma bu öneriye yanaşmıyor.

Genç botanikçi 25 yıllık bir tasarı hazırlıyor ve 18 kuruluştan destek alıyor. 1938-1966 yılları arasında Türkiye’ye gidip geliyor. (28 Yıl boyunca geliş-gidişlerle; Türkiye’de kalış süresi yaklaşık 15 yılı buluyor.) Topladığı bitkileri İngiltere’ye götürüyor.

Peter Davis, Türkiye Florası‘nı genel koordinatör olarak yazmaya devam ediyor. Türkiye Florası‘nın her bölümü 80’in üzerinde uzman tarafından yazılıyor. 10 ciltlik yapıtın son cildi 1988’de bitiyor.

Peter Davis 1992 yılında yaşamını yitiriyor.

Bir İngiliz Botanikçi ömrünü Türkiye Florası‘na adamıştır. İngiltere’deki takma adı; “Turkish Delight” (Türk Lokumu)dur.

Bütün akademik aşamalarını Türkiye Florası üzerine yapmıştır.

  • Türkiye’de çiçekli bitki sayısı 9.000 civarındadır. Araştırmalar sürüyor. Araştırmalar sürdükçe bu sayı 10.000’i bulacaktır. Bu 10.000 rakamı neyi anlatır? 10.000 rakamı çevre ülkelerle karşılaştırılınca anlamını bulur.
  • Örneğin, bütün Avrupa Kıtası’nda 11.000 bitki türü vardır ki; Avrupa Türkiye’ye göre daha fazla araştırılmıştır. Türkiye’de hemen hemen 10.000 civarında bitki türü düşünüldüğünde; Türkiye bitki çeşitliliği açısından bir kıta özelliği göstermektedir.
  • Örneğin sınır komşumuz Yunanistan’da 2.700, İngiltere’de 1.500 bitki türü vardır.
  • Türkiye Florası’nın diğer bir özelliği de %30’unun (yaklaşık 3.000 bitki türü) Endemik (Sadece Türkiye sınırları içinde yetişen) tür oluşudur.

(*) Bu bilgileri Merhaba Sinop Dergisi (Temmuz-Ağustos “98) için Botanikçi Prof. Dr. Sayın Mehmet KOYUNCU ile yaptığım söyleşiden aktardım

*****

Önceki

14 Nisan 2021 Çarşamba İftarda Ne Yemeli

Sonraki

15 Nisan 2021 Perşembe Günün Sergileri

One Comment

  • Sayın Erol Büyükbostancı Bey,
    Sayın Yazı ve Yayın İşleri Müdürü,

    Ben Prof. Dr. Faik Yaltırık’ın kızıyım.

    Maalesef gözüme çarpan yanlışlarla bir yazı kaleme alınmış. Referans olarak Prof. Dr. Mehmet Koyuncu ile sohbete atıfta bulunulmuş. Sizi bilgilendirmek istedim:

    1- Dr. Davis ve üniversite, ERBG ekibi, Flora of Turkey and the East Aegean Islands projesine pazenlerden dolayı başlamadı.

    Babam Prof. Dr. Faik Yaltırık, Flora of Turkey and the East Aegean Islands ekibine seçilen ilk Türk bilim adamı. 1961’de Edinburgh’a gitti ve uzun yıllar birlikte çalıştılar. Ben de 1963 yılında Edinburgh’ta okula başladım. Dr. Davis ile uzun yıllar irtibatımız oldu. Evinde ağırlandık. Sevgili Mark Coode, kıymetli I. Hedge, sevgili Jennifer dahil nice dost edindik, bu ekipte.

    Flora of Turkey and the East Agean Islands’ın ilk cildindeki önsöz, açıklama, teşekkür kısmında bu büyük projenin nasıl başladığı yazılı zaten. Boissier’e atıf ile başlıyor yazısı. Yani zaten Boissier’in Flora Orientslis (1867-1888) çalışması var ellerinde. “Monumental work” diye bahsediliyor. Flora Europaea, Flora Ironica’dan da bahsediliyor.

    Osmanlı toprakları sonrasında yeni bir harita ile çalışma hayli zor!

    Büyük bir ekip, bütçe, emek. Bunların tüm ayrıntıları Volume One’da.

    Hayrettin Kayacık, Hüsnü Demiriz, Faik Yaltırık’ın da adları teşekkürleri arasında.

    Bu projede Anzavur’un İstanbul’dan topladıkları da ayrı bir konu.

    Babamın nasıl seçildiği de. Hepsi makalelerde mevcut.

    Dr. Davis’in kitaplarında yazıda kullanılan görseller (Sümerbank pazenleri) geçmiyor. İndeks’te de Sümerbank yok. Turkish textiles adı da yok.

    Pazen bilgisi İngilizce bir yazıda geçmişse, yani Flora of Turkey and the East Agean Islands ciltlerinde Sümerbank pazenleri ile başladığı yazılı ise İngilizce, yazıya konmalı idi. Böyle bir kaynak İngilizce varsa da bilmek isterim. Şayet böyle bir yazılı kaynağınız yoksa bu şekilde yazmak doğru olmaz, öyle değil mi?

    Şayet pazenle bir ilgisi olsaydı annem de bilirdi, zira annem dikiş dikti Edinburgh’ta. Babaannem de bir modaevi, terzihanenin sahibesi idi, İstanbul’da. Kumaşlar hakkında bilgi sahibi idiler yani ilgi alanları. Biz hiçbir zaman Dr. Davis pazen seviyor diye kendisine pazen götürmedik, konu bile olmadı.

    2- Dr. Davis’e hiç Turkish (yazıda ü ile yanlış yazılmış) Delight dendi mi? Yazılı bir kaynakta geçiyor mu?

    İngiliz ve İskoç kültüründe “Türk lokumu” feminen bir betimleme. Ne babam, ne Hayrettin Kayacık amca, ne Hüsnü Demiriz amca, ne Asuman Baytop teyze böyle bir betimleme yapmadılar. Akıllarına da gelmezdi!
    Bir bilim kadınına da Türk lokumu denmez! Çok özel ve feminen bir betimleme! I. Hedge’den de M. Coode’dan da Jennifer’den de hiç duymadım. Hangi yazılı kaynakta Dr. Davis için Turkish Delight geçiyor bana lütfen bildirir misiniz?

    3- 15 yıl ülkemizde kaldı mı?
    Hayır tabii ki. Davis Türkçe bilmezdi. On kadar Türkiye ziyareti olmuştur, kısa süreli, yanında da Türk bir bilim adamı iştirak etmiştir. Bitki toplayıcılığı özel izinle olmaktadır. Tıpkı yabancı arkeolojik kazı yapan bilim adamları gibi. 15 yıl kalsaydı Türkçe öğrenirdi! Davis Türkçe bilmezdi.

    Davis’in evinde çok kıymetli tablolar vardı ve bize tek tek göstermişti, duvarlarındakileri. İyi bir koleksiyonerdi. Ayrıca porselen merakı vardı. Evinde porselenleri de gördük. Kedilere merakı vardı. Severdi. Nitekim vefat ettiğinde babama gönderdikleri davet yazısında porselen kedi figürü var. Pazen hiç konu olmadı, görmedik.

    Babamın pek çok makalesi var, ERBG ile ilgili. Kraliçenin himayesinde gerçekleşen ve davete annemle birlikte katılan babam ERBG 300. Yıl kutlamalarını da bilimsel olarak yazdı.

    Dr. Davis ve İskoçya çalışmalarını bana da kaleme aldırdı. Babamın tüm kitaplığı RE Books Arts’a kayıtlı, botanik tarihi açısından önemli ve hacimli. Çalışmalarımı bitirdiğimde bilimsel, akademik çalışmalar için kapılarımı açmayı düşünüyorum.

    Bu yanlış bilgiler içeren yazının yayından kalkmasını temin etmek amacıyla size yazıyorum. Sanırım bu yazı yayın öncesi Prof. Dr. Mehmet Koyuncu Hoca’nın kontrol ve onayından geçmeden yayına girdi.

    İnternette yanlış bilgiler çok çabuk yayılıyor maalesef, bu açıdan da yazının yayından kalkması doğru olur.

    Yeniden yazılacak ise de Dr. Davis’in İngilizce yazdığı kaynaklara atıfta bulunarak önce İngilizcesi, altına tercümesi konur. Görseller de yine kendi kitaplarından alınmış olmalı.

    Şayet ERBG ekibinden bir araştırmacı bu yazıyı görür de tercüme ettirirse hicap duyulacak cevap alınabilir. Üzülürüz.

    Ayrıca da böylesi geniş çaplı bir araştırma, proje bu şekilde yanlışlarla kaleme alınması takdir edersiniz ki bilime uygun değil.

    Konuya vakıf olmadan bilimsel projeleri kaleme almak, hele de hayatta olmayan bir bilim adamı ile ilgili ise çok daha dikkat, özen gerektirir diye düşünüyorum.

    ERBG, Dr. P. Davis ve ekibinin çok iyiliklerini gördük, babam bir kitabını da armağan etmişti. Anısına, babama, Davis ve ekibi ile çalışmış bilim adamlarına ve bilime saygı ile bu yazımı yazdım. Bu bilgiler ışığında doğru olanı, gereğini yapacağınızı, bana da bilgi vereceğinizi düşünüyorum.

    Dr. Davis’i andığınız için teşekkür ederim, size, mesleğinize (uzmanlık alanınızı bilemiyorum) saygı duyuyorum, ama bu yazımı affınıza ve anlayışınıza sığınarak size takdim ediyorum.

    Saygılarımla,

    Rengigül Yaltırık Ural
    rebooksarts@hotmail.com

Yorum yap

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.

Popüler Yazılar