“BÜTÜN YÖNLERİYLE BİSMİL”
KİTABI
M. Demirel Babacanoğlu Yazdı
Muharrem Öztürk ve Özgür Polat’ın birlikte araştırma inceleme yaparak oluşturduğu kitap “Bütün Yönleriyle Bismil” 2019 Aysad y., 1. Baskı, 14×20 cm boyutunda 176 sayfa; 0 505.769 52 24’telefonla irtibat kurularak istenebilir.
Kitapta, yöre yemekleri, şifalı bitkileri, ziyaret yerleri, oyunları, manileri, türküleri, şiirleri, ilahi, nefes, hoyratları, hikayeleri, efsaneleri, atasözleri, uğrasaları, nişan düğün, cenaze gelenekleri … yer almaktadır.
Yazar Muharrem Öztürk 1950 Diyarbakır-Bismil- Darlı köyü doğumlu; 1970 Dicle İlköğretmen Okulu mezunu. Diyarbakır, Adana’da öğretmenlik yaptı, 1996’da emekli oldu, Adana’da oturuyor. Yazarın, “Dilimin Dili, Çim Kokusu, Boncuk, Hizmetkar, Portakallı Gazo” adlı kitapları vardır. Dilimin Dili’yle Orhan kemal öykü ödülü almıştır.
Özgür Polat: Muharrem Öztürk’ün kızıdır. 1974 Diyarbakır-Bismil- Darlı köyünde doğdu. İlk, orta liseyi Bismil’de, üniversiteyi 1996’de Ege Üniversitesi’nde bitirdi. Adana. Gündoğdu Kolejinde öğretmenlik yapmaktadır. Bismil ve yöresi folklor edebiyat araştırmaları ardır. Adana’da oturmaktadır.
Bismil’in; 16 yy. Musul, Kerkük yörelerinden gelen Türkmenlerce kurulduğu belirtilmektedir. Adının, “pis mil” (kumlu çamur)’den geldiği belirtilmektedir.
İlçenin genel nüfusu 74.694’tür. Geçmişi Mezopotamya’ya dayanmaktadır. Yüzölçümü 1748 km2; denizden yüksekliği 550 m. Başta Kiki Ovası olmak üzere 6 ovaya sahiptir. Salat, Ambar, Arpa, Pamuk, Göksu çayları Bismil topraklarını sulamaktadır.
Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalı. Pamuk, tahıl, sebze, bostan, şeker pancarı ekelmekte olup küçük, büyük baş hayvanlar, kümes hayvanları yetiştirilmektedir. Ulaşım tren, motorlu araçlarla yapılmaktadır. Halk alışverişini Bismil, Diyarbakır’dan yapmaktadır. İlçede eğitim ve sağlık hizmetleri verilmektedir.
Veysel Öngören, Ferit Öngören, Vasıf Öngören, Esma Ocak, Cebrail Sürücü, Edip Polat, Muharrem Öztürk Nedim Dağdeviren, Meryem Özdemir, Özgür Polat, Cem Özaydın, Ferdi Taşkın, Kaddur Aksoy gibi şair yazarlar; Selime Yaşar, Mihyeddin Öztürk, Fikret İnanç gibi aşıklar; Aziz, Mehmet, Kenan, Cevat Korkmaz; Mehmet Türk, Mevlit Bozkur, Musa Anter adlı gazeteciler yetiştirilmiştir.
Bismil spor ve folklar açısından da önemli işlevler yapmıştır. Halk hikayeleri, masallar, fıkralar anlatılmakta, deyişler, atasözleri söylenmekte…
Kendine öz giyinişler duruşlar, konuşmalar yapılmaktadır. Bulamaç, haside, kervan helvası, sacda fetir (gözleme), aşure, sütlü çorba, eşkene, marhuda, ayran aşı yöre yemekleridir. Sütleğen, topalak, üzerlik, yelimkara, zegerek (bezir yağı) şifalı bitkilerdir.
Şiirlerden birkaç örnek:
“BİSMİL’İM—Dicle nehrin çağlıyor yanı başında/ Neden yeşil olmasın bahçen bağımda/ Güneşle beslenen engin ocvalarınla/ Cennet ne köşesin güzel Bismil’im// Ovalarda gümler açar aslında/ İnsanlar çaresizliğe değil umuda sarılsa/ Faiz seven zenginleri olmasa/ Cana can katansın güzel Bismil’im//…”
“OLMAZ—Her yerde açma dükkanı/ satış olur karın olmaz/ Nadan ile dostluk kurma/ Bugün olur yarın olmaz// Fiyatın bilmeden satma/ Helalına haram katma/ Çalı gölgesinde yatma/ Hem batar hem serin olmaz// Dost isterim hatır sorsun/ Gelsin yanımda otursun/ Koy seni kamiller vursun/ Ok da vursa derin olmaz// Kul Niyazi bazı bazı/ Alır ele çalar sazı/ Daim söyler doğru sözü/ Yoksa Haydar pirin olmaz”
“Dam başında durisan/ Eli başiya vurusan/ Kız el biliy alem biliy/ Menim için durisan// Bu gelin hoşya gelin/ Üz yastığı döşe gelin/ Sanki meni istisen/ Ceht el boşan gelin//…” 01.03.2020, Adana
*****
