“Çağın Aynası” Osman Hamdi Bey
Harika Ören Yazdı
Art Basel her yıl ABD Miami’de düzenleniyor. Dünyanın en gözde sanat fuarında onlarca Dünya sanatçısının eserleri düzenleniyor. Eserler sanatçılara ayrılan bölümlerde sanatseverlerle buluşuyor.
2019’da ünlü İtalyan sanatçı Maurizio Cattelan (59)kendine ayrılan duvara bir meyveyi, muzu gri koli bandıyla duvara yapıştırdı. ‘’Eserim!’’ dedi. Cattelan “Bunu 1 yıl düşündüm” dediği esere ‘Komedyen’ adını verdi. Muz fuarın baş yapıtı haline geldi.
Muz, duvara tutturulmuş bir muz. Bildiğimiz sıradan bir muz. Sürdürebilirliği olmayan bir obje. Bir müddet sonra çürüyecek ve mutlaka bir yenisiyle değiştirilecek bir meyve.
Sanat objesi ‘’Komedyen Muz’’ ilgiyle izlendi. Fuarda yer alan galeriye akın başladı. Önünde kuyruklar oluştu. Muz ile selfi çektirme rekoru kırıldı. Herkes hayran hayran Muz’a baktı. Ve Muz 120 bin dolara alıcı buldu.
“Bu muz gerçekten bir eser miydi?” Bazı uzmanlara göre; muz tek başına bir eser değildi. Bazılarına göreyse duvara asıldıktan sonra yarattığı etkileşimle MUZ esere dönüşmüştü. Instagram çağındaydık. Değer=Etkilişim demekti.
‘Bir muza bu kadar para mı verilir?’ tepkisi sanat dünyasında hızla yayılırken ‘’Komedyen Muz’’ Dünya Sanat Starı oldu.
Tüm bu gelişmeler şaşkınlıkla yaşanırken kimsenin aklına sanatçıya Komedyen Muz’u ne niyetle kurguladığı sorulmadı. Nihayet Maurizio Cattelan’’Benim Komedyen Muz’um, bir muza 120 bin dolar ödeyebilecek kadar dünyadaki gerçeklikten uzak yaşayan zenginler ile yoksullar arasındaki gelir eşitsizliğini simgeliyor.’’ dedi.
Bunun ardından Pandomim sanatçısı ABD’li David Datuna (45) sergiye geldi. Kalabalıkların önünde duvardaki Komedyen Muz’u aldı. Soydu ve ağzına atıp, şaşkın bakışlar arasında afiyetle yedi. Başka sanatçılar da bu ilgiyi fırsata çevirmek istedi. duvardaki muzu alıp yedi. ‘’Aç sanatçı’’ adını verdiği eylemiyle Muz’un şöhretini kendi adına fırsata çeviren David Datuna Dünya çapında ünlendi
Duvardaki Komedyen Muz ikon oldu. 21. yüzyıl insanının aynası kabul edildi. Galeri sahibi Emmanuel Perrotin, “Cattelan sıradan bir nesneyi haz ve eleştiri aracına dönüştürdü. Eser ‘’Komedyen’’ isminin hakkını verdi. İçinde bulunduğu trajikomik çağın aynası oldu. İkonik bir esere dönüştü.’’ dedi.
Fikriyle para kazanan Maurizio Cattelan ve Perrotin, Komedi Muz ile selfi çeken, fotoğrafı paylaşan, o fotoğraf hakkında tweet atan, muzu yiyen ABD’li David Datuna… Herkes aslında sanat eserinin parçası olmuştu.
Hatta Muz’un şöhretinden, gördüğü ilgiden pay kapma yarışı başladı. Şirketler atağa geçti. Kendi ürünlerinin tanıtımında bantlanmış muz esprisini kullanmaya başladılar.
Muz, Dünya’da “Çağın Aynası” tamlamasıyla anılırken gelelim, Türk Sanat Dünyası’na ayna tutan eser ederi en pahalı sanatçımızın kimliğine… Müzayedelerde satışlar devam ettiği müddetçe değişiklikler söz konusu ama yine de açık ara Osman Hamdi bey’in tabloları ipi gögüslemekte.
Bu yıl yapılan KPSS’deki sorulardan biri Osman Hamdi Bey‘in rekor fiyata satılan ‘’Kur’an Okuyan Kız’’ (41/51)tablosuyla ilgiliydi. Türk resim sanatının öncülerinden Osman Hamdi Bey‘in 1880 yılında yaptığı ‘’Kur’an Okuyan Kız’’ isimli tablosunun 2019’da Londra’da 6.3 milyon sterline satılmasından sonra sanatçının ‘’İstanbul Hanımefendisi’’ isimli eseri Viyana’da 1,5 milyon Euro’ya;
‘’Yeşil Cami’de Kuran Dersi’’ isimli tablosuysa aynı gün Londra’da 4 milyon 640 bin Sterlin’e alıcı buldu.
Osman Hamdi Bey renkli, farklı hayat yaşayan bir kişiliktir. Müze-i Hümayun müdürlüğü, Güzel Sanatlar Akademisi’nin yapımı ve hayata geçirilmesi, Nemrut’ta Komanagene Krallığının kutsal mezar alanının bulunması; ‘’Nemrut Tümülüsleri’’ isimli kitabı yazışı; Kocaeli Gebze Eskihisar’daki evinde (Şimdi Müze) resim çalışmalarına devam ederek, tablolarında insan figürünü işleyen ilk Türk ressamı oluşu, tablolarında model olarak kendini kullanan ayrıca kadın figürünü, naif, küçük ama etkili detaylarla sunan sanatçılığına; etkili bir diplomat ve maliye ile ziraat konularına da hakim olduğunu eklemek gerekir.
Osman Hamdi Bey, çağımızda TÜRK SANATI’nın AYNASI olmaya devam ediyor.
*****
