Elmalı -Tekke Köyü
Anadolu Ünlü Erenlerinden Abdal Musa
Haber & Fotoğraflar Şahika Öner
Bu hafta sonu Pusula Plus Yürüyüş Grubu; Aşkın Nur önderliğinde, Elmalı bölgesine gidiyoruz. Antalya iline 128 km, Elmalı ilçesine 18 km uzaklıkta olan Değirmen ve Tekke Köyünü keşfedeceğiz. Efsaneye göre Alaiye Beyi Kaygusuz Abdal bir av sırasında geyiğin peşine düşerek Tekke mahallesine gelir. Orada Abdal Musa ile karşılaşır ve dergahda kalarak, “Tekke” ye ömür boyunca hizmet eder. Köyün ismi dergahdan dolayı ‘’Tekke’’ kalır.
İlk durağımız Değirmen Köyündeki “Solak Değirmeni’’oluyor. Halen günümüzde işlev gören değirmenin Abdal Musa Sultan zamanından kaldığı çeşitli kayıtlarda anlatılmaktadır. Bu değirmenin taşlarından bir tanesi sağa bir tanesi de sola doğru dönmektedir. Abdal Musa zamanında, değirmeni uzun yıllar kira ile işleten Rum değirmenci, kendisine ait olduğunu iddia eder. Olay yargıya taşınır. Kadı mahkemede Abdal Musa’ya söz verir. Musa ‘’Bu adam değirmenin kendisinin olduğunu söylüyor ama kendisine bir soru sormak istiyorum” der. “Değirmenin taşları ne tarafa döner biliyor musun?” diye sorunca Rum değirmenci ‘’ikisi de sağa döner ‘’ diye cevap verir. Abdal Musa, ‘’hayır biri sağa birisi de sola dönmektedir’’ der. Rum değirmenci taşları kontrol edip şaşırır. Değirmenin sahibi olduğu iddiasından vaz geçmek zorunda kalır.
Köy sonundaki kısa moladan faydalanıp, yakındaki domates serasına giriyorum. Ailece üç kişi çalışıyorlar. Çiftçi dertli, bu sene ürün elimizde kaldı diyor. Mis gibi domates kokusu içerisinde fotoğraflarını çekiyorum. Yurdum insanı, zorla domates veriyorlar.
Tekke Köyü’ndeyiz. Yöre halkı geçmişte sürekli baskıya maruz kaldıkları için bölgenin yüksek kesimlerinde bulunan yerleşim yerlerinde varlıklarını sürdürmüşler. Atalarımız da bölgedeki dağları yurt edinen Yörüklerle iç içe yaşamış. Abdal Musa’nın geçmişte buraya yerleşmesi, dergahını Tekke köyüne kurması sayesinde köy önemli bir merkez haline gelmiş. Nüfusu pek değişmeyen ve dışarıya pek göç vermeyen köyde insanların ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Köyün 1070 nüfusu bulunmaktadır. Köyün yerlisi Ali Bey’i alıp Abdal Musa Türbesi’ne gidiyoruz.
Abdal Musa Türbesi
Anadolu’nun ünlü erenlerinden ve ermişlerinden olan Abdal Musa Sultan, aynı zamanda ünlü bir ozan ve düşünürdür. Azerbaycan’ın Hoy kasabasına gelmiştir. Hacı Bektaşi Veli‘nin amcası Haydar Ata‘nın oğludur. Abdal Musa Sultan, Horasan Erenlerinden ve Hz. Peygamber soyundandır. Elmalı, Tekke köyündeki dergahı, ilk Bektaşilerin dört büyük “Asitanei Bektaşiyan” biridir. Birçok yazar ve araştırmacıya göre, Abdal Musa Sultan; Bursa’nın fethine katıldıktan sonra Manisa, Aydın ve Denizli yöresinde bulunmuş, daha sonra da Türkmen ve Yörüklerin yoğun bulunduğu Elmalı yöresinde tekkesini kurmuştur. Abdal Musa Sultan, Elmalı yöresinde kurduğu tekkesinde sayısız kişiler irşad etmiş (uyarmış) ve bunlar arasında büyük ozanlar yetişmiştir. Bunların en ünlüsü de, Alevi-Bektaşi edebiyatın abidelerinden sayılan Kaygusuz Abdal‘dır.
Antalya, Elmalı ilçesine bağlı Tekke köyündeki türbesi, 14. yy. Selçuklu mimarisi örneğinde yapılmıştır. Tekke hakkında önemli bilgileri 17 yy. da burayı ziyaret eden ünlü gezgin Evliya Çelebi, seyahatnamesinde vermiştir. Değişik dönemlerde onarım gören Tekke, zaman içinde yıkılmış, günümüzde ise sadece Abdal Musa Sultan türbesi kalmıştır. Türbede, Abdal Musa, annesi, babası, kız kardeşi ile Kaygusuz Abdal’ın kabirleri bulunmaktadır.
Bir grup arkadaş dağlara doğru yürüyüşe giderken, geride kalanlar Ali Bey’in annesi Ayfer Hanımın evine misafir oluyoruz. Lezzetli aşuresini tadacak, organik elmalarından alabileceğiz. Köy sessiz ve sakin, çoğu küçük bahçelerde kadınlar çalışıyorlar. Biberler balkonlara dizilmiş, kırmızı renkleriyle köye ayrı bir renk katıyor. Köyün köpekleri gölge yerlere yatmış uzaktan bizi izliyorlar. En hareketli yer her köydeki gibi köyün kahvesi oluyor.
Akşamüzeri Ali Bey’in traktörüne doluşup, elma bahçelerine gidiyoruz. Elmaları kendi elimizle topluyoruz. Balkonda dizilen salcalar göz dolduruyor. Traktörle gezimiz bütün köy boyunca sürüyor. Dağdan inen arkadaşları da alıp, üst üste doluşup, Ayfer Hanımın bahçesinde aşure yemeye gidiyoruz.
Köyde kaldığım sürece Ayfer Hanımın iki torunu bana konu mankenliği yaptı. Ev yapımı yoğurtları çok güzeldi. Aile bireyleri, güler yüzleri ve içtenlikleriyle bizi mutlu etti. Hava kararırken yoldayız. Geç saat’de Antalya’dayız.
Elmalı ilçesine bağlı 50 köy 2 tanede belde bulunmaktadır. Bereketli Elmalı Ovası’nda meyve bahçeleri halkın geçim kaynağıdır. Bölgenin en eski yerleşimlerinden birisi olan Elmalı’da tarihde Likyalılar, Persler ve birçok Antik çağ medeniyeti yaşamıştır. Yakın tarihimizde ise Selçuklu ve Osmanlıya ev sahipliği yapan yerleşimde 100 yıl öncesine kadar birçok Rum ve Ermeni ailesi yaşamıştır.
Elmalı bölgesi tarihi, meyve bahçelerinin zenginliği ve köylülerimizin sıcaklığı ile çok güzel bir belde olup, coğrafyamızda önemli bir yere sahip bulunmaktadır.
*****
