“Kilimin Sembolleri” sergisi NDS’de
Haber ve Fotograflar : Kemal Gönüleri
Balkanlar, Orta Doğu, Kafkasya ve Orta Asya’yı kapsayacak şekilde geniş bir coğrafi alanda görülen kilim motiflerindeki simgesel dili çözümlemeyi amaçlayan “Kilimin Sembolleri” sergisinin resmi açılışı, 15 Mart 2018 tarihinde gerçekleştirildi. Sergi komiserleri: Aylin Koçunyan, Ece Sutra.
Ahmet Diler ve Marc-Antoine Gallice‘in kaleme aldığı, Fransızca baskısı Bleu autour, Türkçe baskısı ise Alfa Yayınları‘ndan çıkan “Kilimin Sembolleri” kitabından esinlenen sergi, Notre-Dame de Sion Lisesi‘nde ziyarete açıldı.
Serginin açılışında Notre Dame de Sion Fransız Lisesi Müdürü Yann de Lansalut serginin hazırlanmasında kaynak oluşturan “Kilimin Sembolleri” kitabına dikkati çekerek, şöyle konuştu:
“Bu değerli kitap, on yıllara yayılan çeşitli seyahatlerde görülenlerin ve derin gözlemlerin, incelemelerin, sürekli olarak yapılan araştırmaların, kısaca uzun bir çalışmanın ürünüdür. Bugün hayatta olmayan ve bu sergiyi kendisine ithaf etmek istediğim ünlü yazar Jaques Lacarriere’in ‘Büyük Yolların Şairi’ adlı kitabının ön sözünde de belirttiği gibi bu bir bellek kitabıdır. Gülden yıldızlara, kurttan ejdere, basit bir hayvan yapağısından yazgıya karşı bu ipleri, bu dokuları ören, bu korunma ve bilgelik nakışlarını işleyen Anadolu göçebe topluluklarının hayati simgelerinin karşımızda durduğunun farkına varırız.” dedi.
Daha sonra konuşma yapan Ahmet Diler, sergideki kilimlerin bir bölümünün kendi koleksiyonundan olduğunu belirterek, 19’uncu yüzyılın ortasında dokunmuş kilimlerin de sergide görülebileceğini belirtti.
Diler, kilime olan ilgisinin çocukluğunda başladığını ve kendi ailesinin dokumacı olduğunu aktararak, şunları söyledi:
“Ben bu işin içine doğdum yani. Sonra üniversiteye gittim ama kilimler üzerine sürekli araştırma yaptım. Önce estetiği çok hoşuma gitti. Sonra bir anlamı var mı diyerek motifleri incelemeye başladım. O da beni neolitik döneme kadar götürdü. Bir de bu motiflerin sadece kilimlerde değil de mimaride de olduğunu anladım. Anadolu’nun eski medeniyetlerinde birçok alanda aynı motiflerin kullanıldığını gördüm. Mesela çömlekler ve mozaiklerde yer alıyor motifler. Bu anlamda karşılaştırmalı bir araştırma yaptım. Bir de Türkiye’de yapılan arkeolojik kazılarda sürekli kilim dokumacılığıyla ilgili iğ ve ağırşaklar, delikli taşlar bulunuyor. Frigler ve Hititlerde, Anadolu’nun eski medeniyetlerinde kilim dokunduğu anlaşılıyor.” dedi.
En eski motiflerden birinin “Elibelinde” motifi olduğuna işaret eden Diler, “Aslında o motif, ana tanrıçadan geliyor. Kilimlerin yanı sıra eski heykelciklerde de var. Yani Konya Çatalhöyük’te ve Diyarbakır’daki Çayönü’nde eski heykelcikler bulunuyor. Onlarda var. Duvar boyamalarında, mozaiklerde görebilirsiniz. Mühr-ü Süleyman dediğimiz 6 ve 8 köşeli yıldızlar Sümer’den bu zamana her yerde var. Sümerlerde, Akadlarda ve daha sonra da bizim cami ve medreselerimizde kullanıldığı görülüyor.” diye vurguladı.
Ahmet Diler, 30 yıldır araştırmaya devam ettiğinin altını çizerek, “Üç ana tema var motiflerde. Biri kadının doğurganlığı, ikincisi tabiatın, doğanın bereketi üzerine yapılan motifler. Bir de kem gözlere, felaketlere karşı motifler yapılıyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Sergi, 19 Mayıs’ta sona erecek
Üç bölümden oluşan serginin ilk bölümünde kilimlerle ilgili genel bir sunum yapılırken, 20’ye yakın kilimin ait oldukları coğrafya, dönem, dokunma teknikleri, taşıdıkları sembollerle ilgili açıklayıcı panolar yer alıyor.
İkinci bölümde, modern döneme ait fotoğraf, kartpostal, reklam ve oryantalist resim seçkisiyle, kilim kullanımının zaman içinde uğradığı değişime yer verilirken, son bölümde ise kilimin toplumdaki yeniden değer kazanma ve benimseme mekanizmalarına vurgu yapılarak, kilimlerin Doğu’da ve Batı’da modern ve postmodern iç mekanları süsleyen bir dekor unsuruna doğru evrilmesi ele alınıyor.
Sergi Sırasında Başka Etkinliklerde yapılacak.
Kilimden üretilmiş perde, masa örtüsü, yastık, yolcu yükü gibi farklı eşyaların da yer aldığı sergiye paralel olarak, 24 Mart’ta Hüseyin Alantar, “Halı ve Kilimin Yorumu”, 18 Nisan’da ise Belkıs Balpınar, “Eski Çağlardan XXI. Yüzyıla Kilim” konulu etkinliklerde konuşacak.
Sergi, 19 Mayıs‘a kadar ziyaret edilebilecek.
*****
